Genève versus Davos: Zwitserse neutraliteit of schizofrenie?

Zwitserland is thuisland van zowel de Mensenrechtenraad van de Verenigde Naties in Geneve als van het World Economic Forum in Davos. In de laatste week van januari kon de afstand tussen beide Zwitserse steden echter niet groter zijn.  In Genève werd het Israelische mensenrechtendossier geëvalueerd in het kader van de Universal Periodic Review en werden er harde woorden van kritiek gesproken vanwege de vele schendingen van het Internationaal Recht en VN resoluties. Dit had echter geen weerslag op de ontvangst van Netanyahu in Davos, waar business as usual werd bedreven door staatshoofden, multinationals en andere vooraanstaanden en de rode loper werd uitgelegd.

Op dinsdag 23 januari vond in Genève een verhitte sessie van de Human Rights Council van de Verenigde Naties plaats. Israel onderging namelijk de evaluatiesessie  in het kader van de Universal Periodic Review. Deze sessie is onderdeel van het vijfjaarlijks onderzoek naar de stand van zaken op het gebied van mensenrechten in elk van de 193 lidstaten. In een dergelijke sessie worden de resultaten van het onderzoek besproken en mag elk land aanbevelingen doen voor verbetering waarop de onderzochte lidstaat vervolgens mag reageren.  Toen Israel in 2013 aan de beurt was, kwam men simpelweg niet opdagen.

Het moge duidelijk zijn dat er nogal wat aan te merken is op de stand van zaken wat betreft mensenrechten in Israel en vele landen en mensenrechtenorganisaties maakten dan ook gebruik van hun spreektijd om hun grote zorgen en kritiek te uiten.

Verschillende Europese landen brachten de willekeurige arrestaties en administratieve detentie van Palestijnse kinderen ter sprake, waarschijnlijk hiertoe aangezet door alle schrijfacties en demonstraties rondom Ahed Tamimi. Ook spraken zij ernstige zorgen uit over de manier waarop Israel het werk van mensenrechtenorganisaties en non-gouvernementele organisaties onmogelijk maakt.

De aanwezige mensenrechtenorganisaties, die documenten hadden ingediend in het kader van het UPR proces, uitten hevige kritiek op het feit dat Israel tijdens deze en voorgaande evaluaties beweert aan haar verplichtingen te willen voldoen, maar vervolgens geen enkele bereidheid tentoonspreidt om mensenrechtenschendingen aan te pakken wat betreft de rechten van Palestijnen, de bezetting en het nederzettingenbeleid.  Israel kijkt enkel naar intern beleid en laat alle zorgen omtrent de bezette Palestijnse gebieden volledig links liggen.  De organisaties hadden bij Israel enkel enige verbetering gezien op het gebied van de rechten van mindervaliden en de LGBT-gemeenschap, maar ook dat waren slechts verbeteringen op papier zonder voldoende concrete maatregelen om de situatie echt verbeterd te kunnen noemen.

“Israel is het enige land ter wereld dat een apartheidstaat genoemd kan worden” zei de Zuid-Afrikaanse afgevaardigde. “Wij maken ons ernstig zorgen over het onthouden van het recht op zelfbeschikking aan  het Palestijnse volk. Zonder dat recht kan geen enkel ander mensenrecht worden uitgeoefend.”

De Israelische reactie op alle kritiek was voorspelbaar. Zonder op enige manier inhoudelijk in te gaan op de legitieme kritiek en belangrijke aanbevelingen, beschuldigde de Israelische delegatie de Mensenrechtenraad en de lidstaten van partijdigheid en het hebben van een politieke agenda.

Een wereld van verschil met wat er op het World Economic Forum gebeurde. Op wat de NOS het “belangrijkste achterkamertje van de internationale politiek en zakenwereld” noemt, vormden alle bevindingen van de Mensenrechtenraad geen enkele belemmering voor Netanyahu. Hem werd alle ruimte geboden om de vloer aan te vegen met de rechten van Palestijnen en het Internationaal recht in het algemeen, om afspraken te maken over de deportatie van Afrikaanse vluchtelingen in Israel, om wapens en zogenaamde security producten aan de man te brengen en om waar hij maar kon over de “Iraanse dreiging”  te praten. Van dit alles werd trots verslag gedaan via twitter.

In zijn gesprek met Fareed Zakaria van CNN op het hoofdpodium in Davos en de gezamenlijke persconferentie met Donald Trump werden enkele boute uitspraken gedaan. Zo kondigde Netanyahu een eeuwige bezetting van de Westelijke Jordaanoever aan:

“The Palestinians should have all the power to govern themselves but none of the power to threaten us,….In any political arrangement the Jews must retain security control in the area, because otherwise you’ll have Daesh or Hamas, which means Iran”

De annexatie van Jeruzalem werd beslecht:

“Under any peace agreement the capital of Israel will continue to be in Jerusalem.”

En op de bewering dat Israel niet tegelijkertijd Joods èn democratisch kan zijn als de meerderheid onder Israelisch bewind niet-Joods is, antwoordde hij op nogal dubieuze wijze:

“I think there´s a third option…. We don’t want to annex the Palestinians as our citizens and I don’t want to have them as our subjects. They can live in their own sphere, except the powers that we need to retain in order to protect ourselves.”

In de gezamenlijke persconferentie met Netanyahu deed de Amerikaanse president Trump een duit in het zakje door te beweren dat hij Jeruzalem “van de tafel heeft genomen” en dat daarmee het grootste obstakel voor vrede zou zijn weggenomen. Ook werd nog een keer de gestaakte Amerikaanse bijdrage aan UNWRA als dwangmiddel ingezet door Trump.

Uiteraard bleven de mensenrechtenschendingen, het Israelische nucleaire programma en de miljarden aan onvoorwaardelijke  Amerikaanse militaire steun aan Israel onbesproken.

Het thema van het World Economic Forum dit jaar was “Het creëren van een gemeenschappelijke toekomst in een gefragmenteerde wereld”.  Wij vragen ons af over wiens toekomst men het hier heeft.