‘One State Foundation’, vijf vragen aan Angélique Eijpe
De Nederlandse Angélique Eijpe is een van de drie initiatiefnemers voor de One State Foundation die zich gaat inzetten voor de visie van één democratische staat met gelijke rechten voor Palestijnen en joden. Onder dit interview de tekst uit het persbericht van de One State Foundation. Zie hier voor de oprichters en de adviesraad. DocP stelde medeoprichter Angélique Eijpe dit weekend enkele vragen.
- Je hebt ervaring met het Nederlandse buitenlandbeleid en misschien ook met het Europese. En je woonde tijdelijk in Hebron. Heeft dat een rol gespeeld bij jouw betrokkenheid bij de One State Foundation?
Oh ja dat is zeker het geval. De afgelopen 27 jaar heb ik regelmatig aan beide zijden van de groene lijn gewoond, gewerkt en gestudeerd en ik heb in die tijd ook de nodige persoonlijke relaties ontwikkeld aan beide ‘zijden’. Ik begon in 1991 als vrijwilliger in een kiboets en studeerde de jaren daarna korte tijd aan zowel de Palestijnse Birzeit universiteit en de Hebreeuwse universiteit voordat ik aan het begin van de tweede intifada als waarnemer en juridisch adviseur werkzaam was in Hebron. Mijn ervaringen en de persoonlijke relaties die ik in mijn tijd daar heb opgebouwd zijn in sterke mate vormend geweest voor mij als mens en tegelijk ook voor mijn visie op het conflict en de mate waarin ik me daarbij betrokken voel.
Daar komt dan ook nog mijn professionele of beleidsmatige betrokkenheid bij; ik was ruim 5 jaar werkzaam op de afdeling die zich met dit dossier bezighield binnen het Ministerie van Buitenlandse zaken. Ook in die periode was eigenlijk voor eenieder met werkelijke kennis van de situatie ‘on the ground’ duidelijk dat de tweestatenoplossing al een zachte dood was gestorven, in zoverre deze overigens ooit echt levensvatbaar is geweest. Het aantal politici en beleidsmakers dat sinds eind jaren ’90 roept dat het twee voor twaalf is voor de tweestatenoplossing is inmiddels ontelbaar maar van acceptatie van dit feit is nog altijd geen sprake. Het is onder meer dat wat mij motiveert om samen met Palestijnse en Israëlische partners te werken aan het creëren van draagvlak voor een realistische, stabiele en duurzame oplossing.
- Hebben jullie een beeld van de stemming onder de Palestijnen ten aanzien van de één-/twee sta(a)t(en) oplossing?
Ja zeker, er worden met enige regelmaat enquetes uitgevoerd door onder andere het Palestinian Center for Policy and Survey Research en Israëlische partnerorganisaties naar het perspectief onder alle bevolkingsgroepen ten aanzien van de één en twee staatoplossing. Je ziet dat met name aan Palestijnse kant de steun voor die oplossing sterk groeit; volgens de enquete die in de zomer van 2017 werd uitgevoerd was de steun voor een éénstaatoplossing onder Palestijnen in de bezette gebieden bijna 40 procent. Onder joodse Israëlische burgers is de steun lager maar lag deze in de meest recente enquete toch nog op ruim een kwart met 26,4 procent. Palestijnse Israeli’s zijn het meest positief over deze oplossing, daar ligt de steun gemiddeld ruim boven de 70 procent. Deze steun is er dus al, zonder dat enige politieke partij of beweging aan beide zijden deze visie heeft omarmd. Je kan je alleen maar voorstellen wat dit met de steun voor deze visie zou doen indien dat zou veranderen.
Overigens is hier ook nuancering op zijn plaats in die zin dat waarschijnlijk niet iedereen die een éénstaatoplossing ondersteunt daar hetzelfde perspectief op heeft dat wij als stichting uitdragen. Er is aan beide zijden een stroom die in dit kader exclusiviteitsdenken aanhangt en met name aan Israëlische zijde is die ook geinstitutionaliseerd tot op regeringsniveau waarbij de visie is dat het gehele gebied onder Israëlische souverreiniteit zal vallen en de Palestijnen langzaam maar zeker zullen ‘verdwijnen’ of verder kunnen leven onder een – voor zover mogelijk – nog verder geinstitutionaliseerde apartheidsrealiteit.
Voor wat betreft steun voor de tweestatenoplossing, die daalt steeds meer maar ligt over het algemeen ergens tussen de 45 en 55 procent aan beide zijden. Aan joods-Israëlische zijde lijkt de steun voor twee staten vooral voort te komen uit de sterke wens, ook in relatief progressieve kring, om kosten wat het kost ethnische afscheiding tussen bevolkingsgroepen in stand te houden. ‘Maintaining the Jewish character of the state’, is de gevleugelde uitspraak in deze. Aan Palestijnse zijde lijkt steun niet zozeer gebaseerd op overtuiging maar vooral op een vorm van pragmatisme op basis waarvan men inschat dat een twee statenoplossing de best mogelijke uitkomst is. De internationale gemeenschap speelt daarbij een belangrijke en dwingende rol aangezien deze collectief, als donoren die de Palestijnse Autoriteit volledig financieren, geen ander discours of een andere visie accepteert dan die van het twee staten mantra. Niettemin zie ja aan Palestijnse zijde steeds meer prominenten die zich uitspreken voor één staat. Onlangs was het Mustafa Barghouti en ook de dochter van Saeb Erekat publiceerde zeer recent een artikel waarin ze haar steun uit sprak voor een éénstaatoplossing.
Hoe dan ook, de cijfers geven aan dat er ruimte is om met steun van een significante minderheid de steun voor 1 staat verder uit te bouwen. Deze oplossing is niet onmogelijk vanwege praktische overwegingen maar het belangrijkste obstakel is mindset en in het verlengde daarvan; voorstellingsvermogen. De uitdaging ligt erin om mensen te laten inzien dat er al een één staat realiteit is en deze, met uitzondering van een korte periode van 19 jaar, er eigenlijk altijd is geweest. De daaropvolgende uitdaging is om mensen te laten inzien dat de huidige éénstaat realiteit, waarin één bevolkingsgroep op basis van religie of ethniciteit volledige civiele, politieke en sociaal-economische rechten heeft welke anderen, die die ethniciteit of religie niet delen, worden ontzegd –waarbij er dan weer verschil zit in de mate van ontzegging al naar gelang van de plek waar deze personen wonen – amoreel is maar daarbij ook een recept voor eeuwig conflict.
De, voor zover mogelijk, nog grotere uitdaging zit hem erin om zowel joodse Israëliërs maar ook de bredere internationale gemeenschap zo ver te krijgen om te erkennen dat de wortel van dit conflict niet in 1967 ligt maar in 1948 en dat die erkenning, en voor zover mogelijk reparatie van het onrecht en de onteigeningen sindsdien noodzakelijk is om tot een stabiele, duurzame, échte oplossing van het conflict te komen.
- Wij hier in Nederland en Europa hebben te maken met een publieke opinie die bijna veertig jaar lang is verteld dat de twee staten oplossing de enige weg is. Wat zou jij zeggen tegen goedwillende mensen die zich één staat voor joden en Palestijnen niet kunnen voorstellen?
Er is een quote van Nelson Mandela die ik in verband hiermee telkens weer opbreng; ‘It always seems impossible until it’s done’. We zijn ons terdege bewust van het feit dat het discours over één staat nog verre van ‘mainstream’ is en dat er zowel hier maar eigenlijk overal hard gewerkt moet worden om mensen het logische en rationele van hetgeen we voorstaan te doen inzien.
Uiteindelijk is het niet zo dat Palestijnen en Israëliërs vanwege biologische of genetische redenen niet samen zouden kunnen leven in één staat, in volledige gelijkheid. De huidige realiteit is sociaal geconstrueerd en we kunnen deze uiteindelijk reconstrueren naar een nieuwe, betere realiteit. De menselijke geschiedenis is vol van degelijke positieve transformaties.
Overigens hier ook weer een nuancering; natuurlijk is hetgeen we voorstaan geen ‘walk in the park’, na ruim 70 jaar conflict zal er waarschijnlijk aan beide zijden, in ieder geval in de eerste periode, een minderheid blijven bestaan die een inclusieve staat zal trachten te saboteren en ook de sociaal-economische ongelijkheid langs ethnisch-religieuze lijnen zal in de eerste periode een uitdaging opleveren. En zeker voor de eerste generaties, die zelf de impact van het conflict direct hebben ondervonden, zal acceptatie en het opbouwen van relaties met de ‘ander’ moeilijk of zelfs pijnlijk zijn. Ook dat moeten we benoemen en erkennen.
Zoals ik net ook al zei; voor een échte, duurzame, stabiele oplossing van dit conflict bestaan geen ‘shortcuts’. Ik denk dat het ‘vredesproces’ van de afgelopen 25 jaar ons dat wel heeft geleerd.
- Jullie willen debat over en steun voor één staat voor joden en Palestijnen. Staan jullie open voor samenwerking met Europese en Nederlandse organisaties die opkomen voor de rechten van de Palestijnen?
Ja natuurlijk staan we open voor samenwerking met eenieder die de agenda die we voorstaan ondersteunt maar tegelijkertijd gaan we ook graag in gesprek met diegenen die onze overtuiging en visie juist nog niet delen; uiteindelijk is de inzet verbreding van steun voor deze visie. Maar samenwerking is zeer zeker van belang.
- De oprichting van de One State Foundation heeft vrij ruim aandacht gekregen. Kan je al iets zeggen over jullie plannen?
Komende week ben ik weer in Jeruzalem, Ramallah en Tel Aviv om met Palestijnse en Israëlische partners te spreken over de verdere invulling van de outreach onder Palestijnen en Israelis. We willen proberen die zo ‘klein’ en toegankelijk mogelijk te houden dus geen grootschalige bijeenkomsten met ‘usual suspects’ maar kleinschalige bijeenkomsten waarbij we hopen dat we een context kunnen creëren waarin mensen zich vrij voelen om hun zorgen, kritiek en bezwaren over deze visie open te bespreken en waarbij er dan ook echt ruimte is om met elkaar daarover in gesprek te komen. Zoals ik al zei hebben we de ambitie om vooral ook in gesprek te gaan met mensen die het niet met ons eens zijn maar het is natuurlijk spannend of dit ook gaat lukken. En hoewel onze focus ‘daar’ ligt spreekt het voor zich, zoals ik net ook al aangaf, dat we ook hier in Nederland en binnen de bredere internationale gemeenschap graag in gesprek gaan met eenieder die daarvoor openstaat.
Overigens wil ik tot slot nog benadrukken dat het éénstaat perspectief dat we voorstaan in het geheel niet nieuw is; al voor 1948 tot op de dag van vandaag waren en zijn er aan beide zijden personen en groeperingen die deze visie hebben uitgedragen waaronder bijvoorbeeld Hannah Arendt in het verdere verleden maar ook Matzpen, Edward Said en tegenwoordig de One Democractic State Group, waar histrocus Ilan Pappe bij betrokken is. Onze ambitie is om bij te dragen aan een verdere verbreding en popularisering van deze discussie, die tot op heden vooral in intellectuele en academische kring plaatsvond.
(Jan Schnerr stelde de vragen)
—
De tekst uit het persbericht luidt als volgt:
“The One State Foundation acknowledges the one state reality that has been in place for over 50 years and aims to have this reality transformed to one in which all people living under the control of the same state have the same civil, political and socio-economic rights and opportunities regardless of their ethnicity or religion. In order for a one state reality to materialize, acknowledging and repairing past and present injustices, among them the right of return, is crucial. The One State Foundation is an initiative of individual Palestinians, Israelis and internationals who share the conviction that a one state solution is the only available all-encompassing and therefore genuine solution to the conflict.”
(De One State Foundation geeft zich rekenschap van de bestaande realiteit van één staat gedurende al meer dan 50 jaar en streeft ernaar deze realiteit om te zetten in een staat waarin alle inwoners dezelfde burgelijke, politieke en sociaal-economische rechten en kansen hebben, ongeacht hun etniciteit of religie. Teneinde die ene staat te verwerkelijken is het cruciaal om de onrechtvaardigheden uit het verleden en het heden te erkennen, waaronder het recht op terugkeer. De One State Foundation is een initiatief van individuele Palestijnen, Israëli’s en anderen die de overtuiging delen dat een één staat oplossing is de enig denkbare, alomvattende en daarom werkelijke oplossing voor het conflict is.)
de redactie
