5 Mythen over Boycot Israel ter Overdenking Voor Alle Theaterliefhebbers

Sinds de oproep van een groep vooraanstaande acteurs aan het Lincoln Center om een reeks door de Israelische staat gesponsorde voorstellingen te annuleren, overheerst een gevoel van ongemak in de New Yorkse theaterwereld.

Hoewel veel professionele theatermensen sympathiseren met de Palestijnse zaak, zijn er maar weinig die, diep in hun hart, een voorstelling willen annuleren, zeker in het huidige vijandige culturele klimaat waarin de president voornemens is om de subsidie aan de NEA (National Endowment for the Arts) stop te zetten en Trump-aanhangers een theaterstuk over Julius Caesar verstoorden.

In het cultuur-vijandige Trump-tijdperk wil iedereen die in de culturele sector werkzaam is méér debat – niet minder. Dus waarom steunen zo veel linkse mensen in deze sector de BDS beweging tegen de staat Israel?

Voor mij, als joodse toneelschrijver die er absoluut van overtuigd is dat BDS het enige middel is voor een rechtvaardige vrede in Israel/Palestina, is het belangrijk dat mijn collega’s begrijpen waar het bij BDS over gaat en waar het juist niet om draait. Er bestaan zoveel mythen over de BDS beweging, de reguliere berichtgeving is bijna altijd negatief, en nu hebben 42 Senatoren – zowel Republikeinen als Democraten – een wet ingediend om steun aan BDS strafbaar te stellen.

Oppervlakkig bekeken zou dit ons moeten afschrikken en zou je geen idee hebben hoe slecht de situatie is voor het Palestijnse volk, hoe nodig BDS is voor hun vrijheid of hoe zorgvuldig de boycot is vormgegeven om de principes van vrijheid van meningsuiting te waarborgen.

Mythe 1: We Boycotten Alle Israelische Voorstellingen

Iets wat door onze critici nooit wordt vermeld is dat er tijdens het theaterfestival in het Lincoln Center een ander Israelisch stuk wordt gespeeld, dat niet door ons wordt geboycot.

Dat komt omdat wij niet alle ‘Israelische voorstellingen’ boycotten, maar alleen stukken die ofwel door de Israelische staat worden gefinancierd ofwel geproduceerd worden door instellingen die de bezetting actief ondersteunen.

Voorbeeld: De theatergezelschappen die wij boycotten – Ha’bima en Cameri – ontvangen beide subsidies van de staat en treden regelmatig op in illegale nederzettingen in bezet Palestijns gebied, die door Israel gehandhaafd en gebouwd worden in strijd met internationaal recht.

Het gaat ons dus niet om de nationaliteit van de kunstenaars – maar om hun medeplichtigheid aan een politieke structuur van onderdrukking.

En toch, pro-Israel pleitbezorgers zoals Jonathan Greenblatt van de Anti-Defamation League (Anti-Laster Liga) vallen de boycot aan en beweren:

“Een kunstuiting verwerpen puur vanwege zijn nationale oorsprong en te verhinderen dat anderen het kunnen zien en hun eigen conclusies trekken, is geen politieke verklaring. Dat is gewoon vooringenomenheid”.

Natuurlijk boycotten wij helemaal geen voorstelling ‘puur vanwege zijn nationale oorsprong’. Maar zoals altijd nemen onze critici niet de tijd om te luisteren naar onze zienswijze of om de boycotrichtlijnen te lezen. Het is voor hen makkelijker leugens te verspreiden en, ironisch genoeg, hun tegenstanders te ‘belasteren’.

Mythe 2: Een Voorstelling Boycotten Staat Gelijk Aan Censuur

Net zoals de BDS-oproep boycotten gebaseerd op nationaliteit uitsluit, sluit het expliciet ook censuur gebaseerd op de inhoud van de kunstuiting uit. Wij richten ons alleen op de relatie tussen de kunstenaar en de staat.

Een van de voornaamste redenen dat wij ons richten op door de staat gesubsidieerde reizen is dat, om deze subsidie binnen te halen, kunstenaars officieel akkoord moeten gaan dat zij als propaganda-instrument worden ingezet. Het contract vermeldt:

“[De kunstenaar] is zich ervan bewust dat het doel van de diensten die wij van hem vragen is het promoten van de belangen van de Staat Israel via cultuur en kunst, waaronder het bijdragen aan het creëren van een positief imago van Israel.”

Het expliciete doel van deze subsidieverstrekking is in feite cultuur te gebruiken om de aandacht van de wereld af te leiden van de wreedheden van bezetting. En dat is geen samenzweringstheorie – Israel geeft dit toe. In 2005 werd voor dit doel het “Brand Israel’ Bureau opgericht. Een ambtenaar verklaarde zelfs:

“We beschouwen cultuur als een van de belangrijkste hasbara (Hebreeuws voor ‘propaganda’) middelen, en ik maak geen onderscheid tussen hasbara en cultuur.”

Maar het is niet zo dat BDS werk ‘censureert’ – wèl verzet BDS zich tegen een propagandacampagne die doelbewust is opgezet om de internationale politiek te beïnvloeden.

Anti-boycot activisten stellen vaak dat deze benadering niet zinvol is omdat vele Israelische kunstuitingen die kritisch zijn over de Israelische regering overal te zien zijn. Maar ik zou daar op willen aanvoeren dat dergelijke ‘kritische’ kunstuitingen niet slechts een klein deel uitmaken van de Brand Israel propaganda campagne – ze zijn juist van wezenlijk belang. Israel wil juist dat Amerikanen denken dat Israel een land is waar denkbeelden vrijelijk kunnen worden geuit – en niet – zoals in werkelijkheid – een land waar pleiten voor BDS een misdaad is en waar Palestijnse cultuur op alle manieren wordt onderdrukt.

Mythe 3: De Culturele Boycot Schendt De Vrije Ideeënuitwisseling, Wat Noodzakelijk Is Om Veranderingen In Gang Te Zetten

De oproep tot BDS weerhoudt Israelische kunstenaars er niet van naar de VS te reizen – het vraagt alleen om, principieel, staatssubsidie te weigeren. Als er iemand is die de vrije uitwisseling van ideeën tegenhoudt, dan is het de staat Israel wel, die systematisch probeert Palestijnse cultuur te vernietigen vanwege de identiteit van de kunstenaar en de inhoud van het werk.

Er zijn evidente voorbeelden, zoals het intrekken van subsidies aan en het tegenwerken van Palestijnse theaters in Israel. Maar er zijn nog meer feitelijke onrechtvaardigheden, bijvoorbeeld hoe Israel op allerlei manieren Palestijnen tegenwerkt om te reizen, hun onderwijsmogelijkheden belemmert en Palestijns cultureel erfgoed uit het land wegvaagt.

Dus als Israel Israelische dansers, acteurs en regisseurs de wereld over stuurt en zichzelf als een land met diversiteit in artistieke uitingen afficheert, dan verdoezelt dit dat Israel in realiteit een land is waar cultuur wordt uitgewist, waar Palestijnen moeten strijden, niet alleen voor politieke autonomie en economische rechtvaardigheid, maar ook voor hun taal, hun geschiedenis en om hun culturele stem te laten horen.

De oproep tot BDS is er op gericht om op lange termijn deze culturele stem te bevrijden, zodat we méér cultuur in plaats van minder krijgen.

Mythe 4: De Boycot Is Antisemitisch Omdat Het Alleen Op Israel Is Gericht

Veel critici van BDS zeggen “Israel mag dan verschrikkelijke dingen doen, maar er zijn landen waar het vele malen erger is! Waarom geen boycot van die landen?” Volgens deze logica lijkt het inderdaad antisemitisch dat, van alle landen in de wereld, wij ons alleen op de joodse staat richten.

De realiteit is dat, anders dan in die andere landen, in Israel een onderdrukte bevolking de internationale gemeenschap specifiek heeft gevraagd om een boycot als vorm van solidariteit. Als een onderdrukt volk vraagt om specifieke vormen voor hulp, dan hebben wij de verantwoordelijkheid om hun verzoeken serieus te nemen.

Naast de specifieke context van de Palestijnse oproep tot boycot zijn er een aantal redenen waarom iemand in de Verenigde Staten zijn politieke aandacht op Israel/Palestina zou richten, bijvoorbeeld:

• Iemand die BDS steunt zou Palestijn kunnen zijn, of Palestijnse vrienden of familieleden hebben. Dit zou heel persoonlijk kunnen zijn.
• Iemand die BDS steunt zou joods kunnen zijn, en het spuugzat zijn dat Israel hun identiteit uitbuit voor onderdrukkende politieke doeleinden.
• Iemand die BDS steunt zou iemand kunnen zijn die zich er van bewust is hoe de Amerikaanse regering ieder jaar miljarden dollars aan Israel geeft en zich persoonlijk verantwoordelijk voelt voor de bezetting waarvoor alle Amerikaanse belastingbetalers dus betalen. Met andere woorden: we zijn er allemaal al bij betrokken.

Mythe 5: BDS Is Niet De Meest Effectieve Manier Om Te Protesteren Tegen Israels Misdaden

Een veel gebruikt argument van liberale zionisten tegen BDS is dat ook zij tegen Israels  bezetting van de Westelijke Jordaanoever en Gaza zijn, maar dat BDS geen effectief instrument is om te protesteren tegen deze onrechtvaardigheid. “Mensen voelen zich er ongemakkelijk bij”, zeggen zij, “en de doelstelling is te ruim”. Zij vinden dat BDS activisten op pestkoppen lijken omdat onze campagnes ook impact hebben op ‘goede’ Israeli’s die niet actief betrokken zijn bij de onderdrukking van Palestijnen.

Om op deze beschuldiging in te gaan moet ik ver in de tijd teruggaan. Als kind werd mij keer op keer door de liberale zionisten om mij heen verteld dat als Palestijnen hun strijd op geweldloze wijze zouden voeren, zij een eigen levensvatbare staat zouden hebben.

Nu bestaat er al meer dan tien jaar de grootste vreedzame beweging voor Palestijnse mensenrechten sinds 750.000 Palestijnen uit hun huizen werden verdreven in 1948, en wat horen wij? Wij horen dat ook BDS de verkeerde tactiek is. Wij horen dat wij iets nodig hebben dat nog milder is.

Hierop zou ik eenvoudig willen zeggen: Er is geen tijd meer en de nood is hoog: Israel heeft niet de politieke wil om de bezetting te beëindigen, de VS gaat door met het sturen van miljarden dollars ter ondersteuning van de onafgebroken belegering van Gaza; ook Amerikaanse politici uit linkse hoek laten regelmatig hun oren hangen naar de Israellobby, en zelfs liberale zionisten zoals Bernie Sanders worden ‘antisemitisch’ genoemd voor de meest lauwe uitlatingen over Palestijnse menselijkheid.

We kunnen niet langer afwachten totdat onze politici Israel zullen dwingen om Palestijnse mensenrechten te respecteren. We kunnen niet langer zeggen: “Nee DIT is niet de juiste manier om te strijden” wanneer Palestijnen proberen hun recht te halen. Soms moeten wij een hard standpunt innemen over menselijke waardigheid, ook als wij ons daar ongemakkelijk bij voelen en zelfs als we ‘normaal’ zoiets niet zouden doen. Want zolang de onderdrukking van het Palestijnse volk past bij onze definitie van de ‘normale’ wereld, laten we het voortduren.

Dit opiniestuk van Dan Fishback, lid van de Jewish Voice for Peace Artists Council, verscheen op 21 juli 2017 op www.forward.com. De standpunten en meningen in dit artikel zijn van de auteur en stemmen niet noodzakelijkerwijze overeen met de visie van Forward.