Foute bedrijven zijn welkom in Noord-Brabant
Medio december 2013 besloot de provincie Noord-Brabant tot een tienjarige samenwerking met vervoersbedrijf Veolia. Dat Franse bedrijf is betrokken bij volkenrechtelijke misdaden in Palestina, en zou om die reden geen schijn van kans behoren te maken in een publieke aanbesteding. Toch kwam Veolia in Brabant als winnaar uit de bus. Analyse van de provinciale handelswijze brengt een kille realiteit in beeld: foute bedrijven zijn meer dan welkom in Noord-Brabant.
Een bijdrage van BURGERS TEGEN VEOLIA
Hoe komt een aantoonbaar fout bedrijf als Veolia door een publieke aanbestedingsprocedure? In Noord-Brabant kennen ze het geheim. Hoewel de Nederlandse overheid gangmaker is achter begrippen als maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO) en duurzaamheid, besloot de provincie Brabant aan kandidaat-vervoerders geen enkele voorwaarde te stellen op dat gebied. Dat besluit benadeelde niet alleen bedrijven die wél investeren in MVO, het trekt een dikke streep door de maatschappelijke concensus over de noodzaak ervan. Voor Veolia betekende het de kans om in de aanbesteding te participeren. Het bedrijf veroverde half december 2013 één van de twee Brabantse concessies.
Geschonden vertrouwen
Hoe verklaren de Brabanders hun handelen? De provincie stelt zich op het bureaucratische standpunt dat de gebruikte EU-aanbestedingsregels duurzaamheidscriteria zoals MVO, OESO en de Global Compact niet dwingend voorschrijven. De vraag is echter waarom de provincie die criteria niet uit zichzelf in de aanbesteding heeft opgenomen. De regels staan dat namelijk gewoon toe. Niet voor niets gaat elke Brabander er voetstoots vanuit dat zijn openbaar vervoersbedrijf is getoetst op zijn MVO- en duurzaamheidsreputatie. Ten onrechte, blijkt nu.
Gevolg is dat de bestedingen van argeloze reizigers ten goede (gaan) komen aan een bedrijf dat betrokken is bij structurele schendingen van het internationaal recht en de mensenrechten. Het is niet gewaagd te voorspellen dat veel reizigers hier, indien geïnformeerd, bezwaar tegen zouden hebben. Mensenrechten vormen voor de meeste Nederlanders een rode lijn. Voor de overheid ligt hier dan ook een zware verantwoordelijkheid. Busreizigers moeten erop kunnen vertrouwen dat hun vervoerder de internationale rechtsorde respecteert. Ook dat vertrouwen is ten onrechte, blijkt nu.
Uitvlucht
Opnieuw biedt de provincie hiervoor een strikt bureaucratische verklaring – al is het woord ‘uitvlucht’ meer van toepassing. Volgens de Brabantse bestuurders is het Veolia-onderdeel waarmee zaken wordt gedaan niet aanspreekbaar op de wandaden van het moederconcern. Die conclusie zou volgen uit eigen onderzoek. Burgers Tegen Veolia heeft de provincie verzocht dat onderzoek vrij te geven. Pas dan kan worden beoordeeld of de provinciale argumentatie is opgewassen tegen de (kennelijk genegeerde) internationale onderzoeken en uitspraken die juist het tegendeel uitwijzen. En pas dan wordt duidelijk of de beschreven ‘collateral damage’ voor de burger erdoor wordt gerechtvaardigd.
Openheid over het Brabantse onderzoek is van belang, aangezien er slechts één zaak bekend is – een kreupele Franse hoger beroepszaak – die in aanmerking komt ter ondersteuning van de Brabantse logica. Vooralsnog wijst alles er dan ook op dat de provincie zich vergaand heeft ingespannen om met Veolia te kunnen samenwerken. Het weglaten van MVO- en OESO-normen uit de aanbestedingsprocedure is geen bedrijfsongeval. Datzelfde geldt voor de bereidheid om burgers bloot te stellen aan een door talloze volkenrechtelijke organisaties veroordeeld bedrijf, en voor het zoeken van een obscuur sluipweggetje door het helverlichte woud van Veolia-onwelgevallige jurisprudentie.
Geen incident
De Brabantse handelswijze inzake Veolia is geen incident. Hij dient begrepen te worden in een bredere context, waarbinnen bedrijven die profiteren van de bezetting en kolonisering van Palestina niet alleen welkom zijn, maar eventueel zelfs met een bonus worden verleid zich in Brabant te vestigen. Het Israëlische SodaStream is een voorbeeld van zo’n profiteur, die ondanks zijn activiteiten in illegale nederzettingen de loper kreeg uitgerold voor een fabriek in Rijen. In Brabant worden geen vragen gesteld bij het vullen van bedrijventerreinen.
Om de provinciale belangen internationaal zo goed mogelijk te dienen is de Brabantse Ontwikkelings Maatschappij (BOM) in het leven geroepen. Deze richt zich bij het zoeken naar kandidaten voor de twee provinciale ‘science and hightech’-parken specifiek op Israël. In de zomer van 2013 maakte BOM-directeur Engel een Brabants investeringsprogramma van 125 miljoen euro bekend. De BOM betaalt Israëlische bedrijven of bedrijfjes tot 2,5 miljoen euro om zich in Brabant te vestigen. Engel: ‘Het gaat om Nederlands belastinggeld dat voor het eerst wordt gebruikt om buitenlandse concerns naar Noord-Brabant te halen’.
Belastinggeld
Ondanks die inzet van grote sommen belastinggeld vindt geen check op de reputatie van bedrijven plaats. Het feit dat de verstrengeling tussen de Israëlische science/hightech-industrie en de kolonisering van Palestina bijkans institutioneel is, is in Brabant geen issue. Instituten als Technion mogen ondanks hun onacceptabele activiteiten gewoon aanschuiven bij directeur Engel. Net als de Veolia-passagier weet de belastingbetaler overigens niets van deze praktijk, overtuigd als hij is dat thema’s als mensenrechten bij zijn overheid in veilige handen zijn. Ook voor hem geldt: ten onrechte.
In Brabant zijn bedrijven die profiteren van volkenrechtelijke misdaden van harte welkom, met SodaStream en Veolia als markante voorbeelden. De Brabantse provinciebestuurders boycotten het internationaal recht en de mensenrechten ten gunste van eigen lokale belangen. De argeloze burger betaalt de prijs – letterlijk en figuurlijk. Het is de hoogste tijd dat hier door de provincie verantwoording voor wordt afgelegd. Burgers Tegen Veolia zal daarop blijven aandringen.
Sluit je aan bij BURGERS OVER VEOLIA. Lees meer over onze activiteiten in Zeeland en Limburg.
