Het Israel-Palestijnse conflict is geen ‘botsing van culturen’. Het gaat over kolonialisme

BERNARD PORTER

Palestina is al meer dan een eeuw mishandeld, maar het verhaal van een ‘tragische botsing’ van twee volkeren met aanspraken op hetzelfde grondgebied blijft de overhand hebben. Die framing zit er naast – de ellende van Palestina is het product van koloniale verovering door kolonisten.

Bespreking van het boek van Rashid Khalidi, The Hundred Years’ War on Palestine: A History of Settler Colonial Conquest and Resistance.

Koloniale historici weten hoe kolonialisme eruit ziet. De geschiedenis van het moderne Israel past duidelijk in die categorie. Dat is de reden waarom links, dat altijd in de voorhoede van de internationale antikoloniale strijd heeft gestaan, de Palestijnen eerder zullen steunen in het huidige ernstige conflict tussen hen en de Israelische staat. Het heeft niets te maken met ‘antisemitisme’ in de eigenlijke zin van het woord.

Rashid Khalidi’s nieuwe boek, deels geschiedenis, deels politiek, deels persoonlijke herinnering – hij was betrokken bij veel van de hier beschreven latere gebeurtenissen – vertelt het verhaal van het honderdjarige conflict tussen Arabieren en zionisten sinds 1917. Het is een verhaal dat niet bepaald onpartijdig wordt verteld , aangezien het vanuit een Palestijns oogpunt wordt gebracht, maar eerlijk gezien het overweldigend pro-Israelische verhaal dat tot voor kort algemeen heerste en dat moest worden gecompenseerd, vooral in de patroonstaat van Israel, de Verenigde Staten.

‘Kolonialisme’ is het thema dat dwars door het boek loopt en parallellen oproept tussen het zionisme en veel van de nu beruchte Europese voorbeelden van het fenomeen in Afrika, India en Zuidoost-Azië. Die waren natuurlijk niet zo berucht toen ze zich voordeden, en dat was precies toen het idee van Europese joden die Palestina ‘koloniseerden’ voor het eerst ontstond, zonder dat de zionisten zich schaamden om dat woord ervoor te gebruiken.

Het is pas later dat het kolonialisme uit de gratie raakte, daarom geeft Israel nu de voorkeur aan een verhaal dat joden plaatst als de oorspronkelijke indigènes van het land (met hun titel door God verleend, maar liefst), en de Arabieren als de indringers. Dat verhaal of het ziet het hele land als in wezen leeg op een paar rondzwervende stammen en wilden na: daarom een ​​terra nullius, zoals Australië of Noord-Amerika voor de komst van de Europeanen, die de joden konden ‘oprichten in de beschaving’ (een gebruikelijk imperialistisch cliché). Het zionisme kon de ‘natie’ waar veel Palestijnse Arabieren zich op beriepen, nooit erkennen. Het eerste deel van dit boek bevat voldoende bewijs voor degenen die een van deze opvattingen willen betwisten.

De rest van Khalidi’s boek is een verslag van de eenzijdige ‘oorlog’ tussen moderne Palestijnse nationalisten enerzijds, en Joodse zionisten en hun machtige bondgenoten – eerst Groot-Brittannië en vervolgens de Verenigde Staten – anderzijds. Het grootste deel van deze geschiedenis is vrij goed bekend bij degenen die erin zijn geslaagd zich te bevrijden van het Hollywood Exodus-beeld van de schepping van de staat Israel, maar krijgen extra directheid door de persoonlijke ervaringen van de familie Khalidi, die in het boek worden verteld.

Behalve van de zionisten die Palestina overnamen voor hun nieuwe, op etniciteit gebaseerde staat, omvat Khalidi een bespreking van de oorspronkelijke Britse mandatarissen, de opeenvolgende Amerikaanse regeringen die hen steunden en de naburige Arabische autocratieën die, om hun eigen redenen bijna even medeplichtig waren – stelt Khalidi. De Palestijnen hadden meer hulp van hen mogen verwachten. Maar hun eigen leiders waren even schuldig vanwege hun moorddadige verdeeldheid, persoonlijke tekortkomingen en gebrek aan diplomatieke en propagandistische vaardigheden, die de Israelische kant in overvloed bezat. Als Amerikaans staatsburger – hij bezet momenteel de Edward Said leerstoel Moderne Arabische Studies aan de Columbia Univeristeit – is Rashid Khalidi zich terdege bewust van het verschil in steun en financiering tussen de Israelische en Palestijnse doelen.

Het zou ook kunnen zijn dat de meedogenloosheid van de Israelische strijdkrachten en inlichtingendiensten hen heeft geïntimideerd, zoals de bedoeling was: willekeurige schietpartijen en bombardementen, geplande moordaanslagen op Palestijnse leiders, martelingen, massale gevangenschap, ballingschap, veel van die verhalen worden hier verteld; en hun sluwe desinformatiecampagnes in het Westen.

Twee vormen van dat laatste waren het overidentificeren van de Palestijnse zaak met een breder fenomeen van islamitisch “terrorisme”, om het in diskrediet te brengen; en de opzettelijke verwarring van anti-zionisme met het besmette antisemitisme, waar natuurlijk niemand aan de linkerkant mee te maken wilde krijgen. De Palestijnse zaak had niets van de expertise of het geld waar de Amerikaanse pro-Israelische lobby gebruik van kon maken.

Als conclusie spreekt Khalidi de hoop uit dat het tij van de publieke opinie nu in een Palestijnse richting begint te keren, althans onder jonge Amerikanen en Israeli’s – hij noemt de beweging “Boycot, Desinvestering, Sancties” (BDS) op Amerikaanse universiteiten als bewijs. De wijdverbreide Israelische gruweldaden in Gaza en de Westelijke Jordaanoever zullen veel te maken hebben gehad met deze meningsverschuiving, wat heeft bijgedragen tot de opmerkelijke transformatie van Israel in de waardering van veel mensen in de afgelopen dertig jaar of zo.

Misschien zou het simpelweg erkennen daarvan helpen; aangezien Khalidi zelf het lijden van de joden in het verleden en de huidige angst van Israel voor zijn buren, hoewel hij gelooft dat deze overdreven is, volledig erkent als een krachtige reden voor hun verlangen naar een eigen natie. Desalniettemin vindt hij dat Israel het volledige zionisme – het ultrakoloniale Eretz Yisrael, dat duidelijk nog steeds de ultieme droom van bijvoorbeeld Netanyahu is, moet opgeven – en moet erkennen dat de Palestijnen ook een echte ‘natie’ vormen.

Dat zou een weg banen naar de “tweestaten” -oplossing die Israel altijd heeft veracht, maar die de PLO relatief recent heeft aanvaard. Het zou echter ook vereisen dat de Palestijnen van hun kant de realiteit van de ‘nationale’ geloofsbrieven van Israel erkennen, ondanks dat ze minder geloofwaardige historische wortels hebben – tenzij je een Bijbelse fundamentalist bent – dan vaak wordt beweerd. Zoals Khalidi opmerkt, betwist niemand dit in het geval van andere relatief recente kolonisten, zoals Canada en Australië.

Desalniettemin blijven de Verenigde Staten een probleem voor de Palestijnse natie. Afgezien van de machtige Israel-Lobby, die men tegenwoordig nauwelijks meer durft te noemen uit angst om als antisemitisch te worden bestempeld, doet Khalidi de interessante suggestie dat de Amerikaanse trots op haar eigen koloniale geschiedenis een rol zou kunnen spelen in haar steun aan de uitbreiding van Israelische nederzettingen in de bezette Gebieden.

Om deze en andere redenen moeten de Palestijnen de Verenigde Staten niet langer beschouwen als een potentiële bemiddelaar, en ze in plaats daarvan behandelen “als een verlengstuk van Israel … dat in ieder geval zijn werkelijke positie sinds 1967 zou vertegenwoordigen”. Alle eerdere overeenkomsten moeten worden geschrapt en de onderhandelingen beginnen vanaf nul. Tegen die tijd kunnen we, nu het evenwicht van de wereld lijkt te veranderen, een positie bereiken waarin andere opkomende machten, gunstiger voor de Palestijnen, meer invloed zullen hebben in zaken uit het Midden-Oosten: Khalidi suggereert India en China .

‘Misschien’, concludeert Khalidi, ‘zullen dergelijke veranderingen de Palestijnen, samen met Israeli’s en anderen wereldwijd die vrede en stabiliteit met gerechtigheid in Palestina wensen, in staat stellen een ander traject te volgen dan dat van onderdrukking van het ene volk door het andere. Alleen een dergelijke weg die is gebaseerd op gelijkheid en rechtvaardigheid, kan de honderdjarige oorlog tegen Palestina afsluiten met een duurzame vrede, een die de bevrijding met zich meebrengt die het Palestijnse volk verdient.” Dat zou een gelukkiger conclusie zijn voor deze kenmerkende episode in de geschiedenis van het Europese kolonialisme, dan alle gehoopte en gevreesde alternatieven.

Voor degenen die meer willen weten over het verloop van het conflict tussen Israel en Palestina tot nu toe, en ruimdenkend zijn: lees dit boek.

Bron: Jacobinmag