Israëls buur: wordt Saoedi-Arabië plotseling gematigd?
Israël en de strijd om de macht in het Midden-Oosten
Israël is het machtigste land in het Midden-Oosten. In dat gebied, tussen Egypte en Iran, zijn de werkloosheid en de verschillen tussen arm en rijk gigantisch. Meer dan de helft van de mensen is 25 jaar of jonger. Tientallen miljoenen zouden naar Europa willen. Drie grootmachten trekken achter de schermen aan de touwtjes, Amerika, Rusland en China. Terwijl de grootste economie ter wereld, Europa, zich stil houdt. Hoe lang nog?
Saoedi-Arabië en Israël: een verstandshuwelijk
Op het Midden-Oostentoneel lijken Israël en Saoedi-Arabië tegenstanders. Maar achter het gordijn zijn zij bezig bondgenoten te worden. Eerst twee “historische feiten” waar niets van klopt. Eén: Saoedi-Arabië was een religieus gematigd land totdat Iran in 1979 (Khomeini) religieus fanatisme ging exporteren. Twee: Duizenden jaren geleden beloofde God het “Land Israël” aan het joodse volk. De werkelijkheid is, dat wij leven in 2017 en dat er in het Midden-Oosten een harde strijd gaande is om macht, rijkdom en wapens. De werkelijkheid is ook dat Saoedi-Arabië en Israël beide dezelfde beschermheer hebben, namelijk de Verenigde Staten. De VS beschouwen Israël al sinds ongeveer 1965 als een strategische partner in het Midden-Oosten. Saoedi-Arabië werd na de “oktoberoorlog” in 1973 in het gelid gezet door de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Henry Kissinger. Zowel in Israël als in Saoedi-Arabië zitten religieuze fanatici in het centrum van de macht. De regering Trump, Israël en de Saoediërs hebben één gezamenlijke vijand: Iran. Het grote gevecht gaat nu een nieuwe fase in. De uitkomst zal ook voor Israëls toekomst bepalend zijn.
Iran: hindernis voor Israël
Israël wil zijn directe omgeving beheersen. Libanon bijvoorbeeld. En, Israël wil het enige land in de regio blijven dat een atoomwapen heeft. En ook: op langere termijn wil Israël, als het de bezetting van de Palestijnse gebieden heeft geconsolideerd, de toegangspoort voor Europa worden voor de economische betrekkingen met het Midden-Oosten. Iran vormt een blokkade op weg naar die toekomst. Het steunt de militie Hezbollah in Libanon, die voorkomt dat de Israëlische landmacht zonder grote verliezen weer dat land binnenvalt. Ook zou Iran van plan zijn “de bom” te maken en daarmee het atoommonopolie van Israël op te heffen. En, op langere termijn: Iran heeft de potentie om een toegangspoort te worden tot de economie van het Midden-Oosten. Om deze redenen is de Israëlische politiek gericht op de vernietiging van de infrastructuur van Iran. Zoals dat gebeurd is met Irak en met Syrië. Israël zoekt daarvoor een machtige bondgenoot in de regio.
Iran: bedreiging voor de Saoedische elite
De kracht van Saoedi-Arabië zit in de enorme rijkdom die de heersende elite in zestig jaar tijd heeft opgehoopt. Daarmee wordt nu een leger opgebouwd van een bizarre omvang, gemeten aan de omvang van de bevolking (nog los van ethische overwegingen). Die militaire macht zal dienen om Iran te intimideren en mogelijk aan te vallen. Iran is zeker geen modeldemocratie. Toch heeft het verkiezingen en een parlementair systeem gebaseerd op een (in onze ogen onvolmaakte) vorm van volkssoevereiniteit. Als zulke ideeën zouden postvatten op het Saoedisch schiereiland dan zou dat dodelijk zijn voor de tribale elites daar en voor de aartsconservatieve geestelijkheid. Verder moet Saoedi-Arabië dringend zijn eenzijdige olie-economie diversifiëren, vóór Iran zijn kans grijpt. Het heeft daarvoor ook Europa nodig, vóór de Europeanen massaal in Iran gaan investeren. Daarom de symboolpolitiek voor het Westen: vrouwen mogen plotseling autorijden. Iran wil immers gematigd over komen. Daarom ook verklaard de echte machthebber kroonprins Salman, dat dat religieus dogmatisme en zijn offspring het terrorisme, “alleen maar kwam door Iran… sinds 1979”.
Zowel in de VS als in Israël en Saoedi-Arabië is er een krachtige lobby voor een aanval op Iran. Deze heeft belang bij het aanwakkeren van tegenstellingen tussen shiiten (Iran, Hezbollah) en soenniten. De nucleaire overeenkomst met Iran onder Obama heeft de aggressieve plannen vertraagd.
De VS willen twee ordebewakers
De VS leveren de meeste wapens. De VS verplaatsen hun aandacht – dat was al gaande onder Obama – naar de Stille Oceaan en China. Israël en Saoedi-Arabië kunnen in het Midden-Oosten de Amerikaanse belangen waarnemen. In samenhang daarmee zal Iran waarschijnlijk verder aan sancties worden onderworpen, in de hoop dat het wordt teruggeworpen in de economische middeleeuwen.
Europa zwijgt en kijkt toe. Hoelang nog?
Jan W. Schnerr
