Nu Israël steeds meer internationaal geïsoleerd raakt, wordt BDS belangrijker dan ooit

Benjamin Netanyahu kwam terug op zijn beweringen over het internationale isolement van Israël nadat hij een beurscrash had veroorzaakt, maar hij had gelijk: de genocide in Gaza heeft de reputatie van Israël ernstig geschaad. We moeten dit isolement versterken door middel van boycots en sancties.

Maandag zorgde de Israëlische premier Benjamin Netanyahu voor een daling van de Israëlische aandelenmarkt door te doen wat hij zo vaak doet: het stille deel hardop uitspreken.

De markt herstelde zich, zoals altijd na dit soort korte paniekmomenten. Maar Netanyahu en Israël in het algemeen worden eindelijk gedwongen om zich bezig te houden met enkele van de echte, langetermijngevolgen van hun acties.

Netanyahu zei tegen een groep Amerikaanse en Israëlische zakenmensen op de conferentie “Fifty States, One Israel” (een naam die op zichzelf veel associaties oproept met Israël als de vijfenvijftigste staat van de VS, maar ook laat zien dat Israël permanent niet in staat is om echt op eigen benen te staan):

“…Ik ben een aanhanger van de vrije markt, maar we zullen enkele tekenen van autarkie moeten vertonen… We zullen hier wapenindustrieën moeten ontwikkelen. We worden Athene en super-Sparta. De komende jaren hebben we geen andere keuze. We zullen onszelf moeten verdedigen en weten hoe we onze vijanden moeten aanvallen… We moeten de bureaucratie op draconische wijze terugdringen. Ik weet dat deze kwestie, zoals gewoonlijk, op verzet zal stuiten. Er zal verzet komen van juridische kant. Het leven is belangrijker dan de wet. We hebben geen tijd. We moeten heel snel handelen, want de wereld verandert razendsnel. We hebben veel meer flexibiliteit nodig.

Investeerders dachten dat Netanyahu waarschuwde voor dreigende economische isolatie, het opzeggen van handelsovereenkomsten en wereldwijde desinvestering in Israël. Een dergelijke isolatie dreigt niet, aangezien de wereld ondanks haar woorden de genocide in Gaza blijft tolereren. Maar de reactie van de aandelenmarkt laat zien hoeveel paniek concrete maatregelen om de genocide in Gaza mogelijk te stoppen in Israël veroorzaken.

Militair zelfvoorzienender

Wat Netanyahu ziet, is de reële mogelijkheid dat zakendoen in Israël op korte termijn minder aantrekkelijk wordt voor investeerders, vooral als het gaat om militair materieel. In Europa zijn al enkele beslissingen genomen om te stoppen met de verkoop van militair materieel aan Israël. Deze zullen zeker worden uitgebreid.

Het probleem is natuurlijk dat, hoewel het grootste deel van de handel van Israël met Europa plaatsvindt, de militaire leveringen overwegend uit de Verenigde Staten komen, die niet van plan zijn hun export, zowel militaire verkopen als subsidies, aan Israël te vertragen.

Netanyahu zei dat Israël zelfvoorzienender zou moeten worden op het gebied van militaire leveringen. Zoals hij later verduidelijkte: “Gisteren heb ik één kwestie aan de orde gesteld: beperkingen die niet economisch maar politiek van aard zijn. En dat is het geval in de defensie-industrie.”

Dit is een oud refrein van zowel de Israëlische als de Amerikaanse neoconservatieve rechtse vleugel. Zij dromen al lang van een Israël dat onafhankelijk van de Verenigde Staten kan optreden, iets wat afhankelijk is van het feit dat Israël zich losmaakt van zijn verslaving aan Amerikaanse militaire hulp.

Dit was een fundamenteel principe van de beleidsdoelstellingen van de neoconservatieven vanaf hun vroegste dagen in de regering-Reagan. Sindsdien is de afhankelijkheid van Israël van Amerikaanse wapens echter dramatisch toegenomen. Er is geen realistisch scenario waarin Israël in de nabije toekomst aan zijn afhankelijkheid van Amerikaanse wapens en financiering kan ontsnappen.

Super Sparta

Netanyahu beschreef de ‘dreiging’ voor Israël door gebruik te maken van zijn typische tactiek van islamofobie in combinatie met trendy boemanfiguren, China (voor de Amerikanen) en Qatar (voor de Israëli’s).

Eerst sprak Netanyahu over de groeiende ‘invloed’ van moslims in Europa. ‘Ze vormen nog geen meerderheid’, zei hij, waarmee hij zijn eigen versie van de Grote Vervangingstheorie presenteerde. “Maar [ze zijn] een belangrijke, zeer luidruchtige en strijdlustige minderheid die regeringen onder druk zet. Deze zaken beïnvloeden leiders.”

Christelijk-zionisten

Het idee dat moslims de Europese politiek beïnvloeden, is bedoeld om de eigen invloed van Israël in de VS te weerspiegelen, om een soortgelijke snaar te raken en daardoor geloofwaardig te worden. Maar in tegenstelling tot de pro-Israëlische joden in Amerika (een afnemende groep binnen het Amerikaanse jodendom) hebben de Europese moslims, een kleine minderheid van de Europeanen buiten de moslimlanden in de Balkan en de Kaukasus, geen veel grotere christelijk-zionistische partner en zijn ze ook niet goed gepositioneerd in de Europese samenleving. Ze zijn een gemarginaliseerde groep in West-Europa, velen van hen zijn nog steeds vluchtelingen en ze worden in veel Europese landen geconfronteerd met intense discriminatie. Ze buigen het Europese beleid nauwelijks naar hun hand.

Het tweede onderdeel van Netanyahu’s strategie is het beschuldigen van China en Qatar, die volgens hem “de publieke opinie beïnvloeden door middel van aanzienlijke investeringen in sociale media”. Er is geen bewijs of logica voor deze beschuldiging, maar Netanyahu gebruikt deze afgezaagde truc om de realiteit te verdoezelen van wat sociale media hebben gedaan om de maar al te reële wreedheden van Israël aan het licht te brengen.

Deze verwarring is bedoeld om de grootschalige complottheorie te promoten die beweert dat het grootste deel van de wereld antisemitisch is en daardoor geobsedeerd is door de vernietiging van de “Joodse staat” (een werkelijk beledigende omschrijving van een genocidale, apartheidsstaat en kolonie). Die complottheorie is zelf een copingmechanisme voor Israël en zijn aanhangers, die met zeer reële economische problemen worden geconfronteerd.

Zal Israël uiteindelijk geïsoleerd raken vanwege zijn misdaden?

Het is geen toeval dat Netanyahu zijn ‘Super Sparta’-toekomst voor Israël voorstelt rond dezelfde tijd dat er een voorstel van de Europese Commissie ligt om de vrijhandelsovereenkomst van de EU met Israël op te schorten. Tegelijkertijd heeft de Onafhankelijke Internationale Onderzoekscommissie van de VN voor de bezette Palestijnse gebieden (de Commissie) deze week eindelijk bevestigd dat Israël genocide pleegt in Gaza.

Deze ontwikkelingen zijn slechts een eerste stap. Het voorstel van de EU zal waarschijnlijk niet worden aangenomen, vooral omdat Duitsland het waarschijnlijk niet zal steunen. Maar zelfs Duitsland wordt gedwongen om het voorstel in overweging te nemen alvorens het zonder meer te verwerpen, aangezien een overweldigende meerderheid van de Duitse bevolking van mening is dat Israël genocide pleegt en wil dat hun regering stopt met de verkoop van wapens aan Israël.

Als Duitsland echter wel instemt met dit voorstel, zou het waarschijnlijk worden aangenomen, en dat beangstigt Netanyahu. Bovendien dreigen steeds meer landen de volgende Eurovisie-wedstrijd te boycotten als Israël mag deelnemen. Een dergelijke culturele boycot heeft een grote impact op het Israëlische publiek.

Imprimatur van de VN

Ondanks alle minachting en verachting die Israël en zijn Amerikaanse vrienden voor de Verenigde Naties koesteren, weten ze heel goed dat het imprimatur van de VN veel betekent. Ze weten ook dat het rapport van de Commissie alle staten oproept om te stoppen met de verkoop van wapens aan Israël die in Gaza kunnen worden gebruikt – wat, in termen van infanterie- en korteafstandswapens, vliegtuigen en drones, neerkomt op alle wapens.

Die richtlijn zal waarschijnlijk op grote schaal worden nageleefd, maar de uitzonderingen zullen waarschijnlijk de enige zijn die ertoe doen: de Verenigde Staten en, in mindere mate, Duitsland. Berlijn is gestopt met de verkoop van bepaalde wapens aan Israël, maar er is een lijst met uitzonderingen die de meeste belangrijke wapens omvat.

Het tekort van andere landen zal ongetwijfeld graag worden aangevuld door Amerikaanse bedrijven. De VS zouden zelfs wapens kunnen kopen van boycotlanden en deze doorverkopen aan Israël, en dat zullen ze waarschijnlijk ook doen.

Zorgen over afhankelijkheid

Dit vergroot de afhankelijkheid van Israël van de Verenigde Staten enorm. Gezien de sterke daling van de Amerikaanse steun voor Israël en het feit dat ze er niet zeker van kunnen zijn dat het Witte Huis even vriendelijk zal blijven als nu, zelfs als Trumps pogingen om een autoritair regime te installeren dat doet denken aan dat van Viktor Orbán in Hongarije slagen, maken Netanyahu en andere rechtse Israëli’s zich terecht zorgen. Ze kunnen er ook niet zeker van zijn dat de VS hun leveringen op het huidige niveau of in grotere hoeveelheden zal voortzetten, of dat een toekomstige president geen onweerstaanbare druk op de Israëlische regering zal uitoefenen. De politieke kosten voor een Amerikaanse president die dat doet, nemen af onder het gewicht van de Amerikaanse afkeer van de genocide in Gaza.

Netanyahu doet alsof Israël in staat is om zich los te maken van de Amerikaanse steun. Maar dit is niet meer dezelfde wereld als die welke de Amerikaanse neoconservatieven aan het einde van de vorige eeuw zagen.

Pariastaat

Dit is een wereld waarin Israël nu in de ogen van het grootste deel van de wereld een pariastaat is, en dat geldt in toenemende mate ook voor de blanke, westerse wereld. Israël mag dan een staat zijn die onevenredig veel bijdraagt aan de wetenschap, technologie en defensie-industrie, maar het afsnijden van die staat zou weinig risico’s met zich meebrengen, aangezien veel van Israëls topdeskundigen op belangrijke gebieden het land verlaten. In ieder geval kunnen de bijdragen van Israël binnen korte tijd door andere landen worden gecompenseerd.

Israël exporteert niets van substantiële waarde dat elders niet te vinden is. En het isoleren van het land zou geen permanente maatregel zijn; het zou alleen duren zolang Israël weigert zijn beleid te wijzigen. Hoe groot die verandering zal zijn, hangt af van de mate van politieke druk die de volksbewegingen kunnen uitoefenen.

Dit is wat Netanyahu vreest, en waarom hij heel graag zou zien dat Israël een “Super Sparta” wordt. Maar Israël is nooit zelfvoorzienend geweest. Vanaf de vroegste dagen van de ‘Oude Yishuv’, de naam die werd gegeven aan de pre-zionistische Palestijns-Joodse gemeenschap, was de Joodse gemeenschap in Palestina afhankelijk van steun van buitenaf. Dit gold voor de hele zionistische nederzetting vanaf 1882 tot aan de Nakba en de oprichting van Israël, en geldt sindsdien nog steeds.

Geïsoleerd betekent mislukt

Een geïsoleerd Israël is een mislukt Israël, en Netanyahu weet dat. Dat weten zijn zakelijke vrienden ook. Daarom werd hij fel bekritiseerd voor zijn ‘Super Sparta’-toespraak en moest hij terugkomen op zijn woorden, waarbij hij zich beperkte tot het leger en een oproep tot bezuinigingen om een streven naar militaire onafhankelijkheid te financieren. Maar zelfs dat is een utopie.

In een recent artikel dat ik schreef voor Cutting Through analyseerde ik wat sommigen zien als de economische veerkracht van Israël tijdens de genocide. Natuurlijk is een groot deel van die schijnbare veerkracht te danken aan de weigering van andere staten om actie te ondernemen tegen de genocide door Israël. Maar zelfs dan is de Israëlische economie veel kwetsbaarder dan ze de wereld willen doen geloven.

Zoals ik al opmerkte: “Israël heeft zijn oorlogsinspanningen (naast de hulp die het van de VS krijgt) gefinancierd door middel van leningen en tekortfinanciering. Dit heeft geleid tot bezuinigingen op sociale voorzieningen om de schuld af te lossen, een probleem dat nog erger zal worden nu de kredietwaardigheid van Israël door zowel Moody’s als S&P is verlaagd. Hoewel de regering ondanks een dramatische stijging van de militaire uitgaven in staat zou kunnen zijn om de begroting in evenwicht te houden, zal zij daartoe gedwongen worden ten koste van de sociale voorzieningen in Israël. Dat zal een ernstige terugslag veroorzaken.”

Kwetsbaar voor desinvesteringen en sancties

Dit alles betekent dat Israël kwetsbaarder is dan ooit voor desinvestering en sancties. Dat is wat Netanyahu zelf zei toen hij sprak over de noodzaak voor Israël om bepaalde aspecten van autarkie op zich te nemen. Maar Israël kan dat niet, het heeft simpelweg niet de interne middelen daarvoor.

Boycots hebben het bewustzijn over de aard van Israël vergroot. De toegenomen wereldwijde aandacht van populaire krachten voor desinvestering en sancties is al enige tijd aan de gang. Israël maakt zichzelf alleen maar kwetsbaarder voor die maatregelen. Het is nog nooit zo belangrijk geweest om die inspanningen te verdubbelen.

---

Auteur: Mitchell Plitnick. Oorspronkelijk verschenen op MondoWeiss, 20 september 2025

Mitchell Plitnick is voorzitter van ReThinking Foreign Policy. Hij is coauteur van Except for Palestine: The Limits of Progressive Politics en onderhoudt de nieuwsbrief Cutting Through op Substack op mitchellplitnick.substack.com/. Plitnick was eerder vicevoorzitter van de Foundation for Middle East Peace, directeur van het Amerikaanse kantoor van B’Tselem en mededirecteur van Jewish Voice for Peace.