Palestijnen toeschouwer in hun eigen ‘democratie’
Mahmoud Abbas: tijd is gekomen
Het gevecht om zijn opvolging is gaande: Mahmoud Abbas heeft zijn tijd als president van de Palestijnen in de bezette gebieden ruimschoots volgemaakt. Na de moord (volgens velen, onder wie Uri Avnery) op Arafat in 2004 nam hij het stokje over als leider van Fatah, de grootste partij binnen de overkoepelende Palestijnse bevrijdingsorganisatie (de PLO). In 2005 was de tweede grote Palestijnse volksopstand (Intifada) na vijf jaar doodgebloed. Letterlijk en figuurlijk. Abbas verloor de Palestijnse verkiezingen in 2006 van Hamas. Hamas deed verwoede pogingen om een regering van nationale eenheid te smeden. Helaas liet Abbas zijn oren hangen naar Israel en de Verenigde Staten die niets van Palestijnse eenheid moesten hebben. Met Hamas mocht niet gepraat worden, het was immers een ‘terroristische organisatie’. De Europese Unie maakte zich zwijgend medeplichtig aan het onderuit halen van de prille Palestijnse democratie. Mahmoud Abbas heeft zijn positie te danken aan Israel en de VS.
Voorsorteren op een nieuwe ‘Abbas’?
Abbas zelf wil stoppen, dat is al een tijdje duidelijk. Deze zomer werd hij met spoed opgenomen in een ziekenhuis. Het gevecht rond de opvolging vindt achter de gordijnen plaats. De spelers zijn: Israel, de VS en de met deze twee samenwerkende Palestijnse veiligheidsdienst. Er zijn kandidaten. In de eerste plaats de enigszins mysterieuze Mohammed Dahlan. Hij was officieel lid van Fatah, had begin deze eeuw een privé-legertje in de Gazastrook en de verdenkingen dat hij samenwerkte met de geheime dienst van Israel en met de CIA zijn hardnekkig. Hij beschikt over veel geld en heeft onder meer steun van Egypte en in de Arabische emiraten. De droomkandidaat van de meerderheid van de Palestijnen is Marwan Barghouti, ook wel genoemd ‘de Nelson Mandela’ van de Palestijnen. Hij wordt het vrijwel zeker niet. Israel heeft hem voor de rest van zijn leven opgesloten. Barghouti is een charismatische persoon. Hij heeft een visie op hoe er een compromis met Israel tot stand zou moeten komen. Dat is niet de droom van Israel. Zolang Europa zwijgt zal hij als een ‘Mandela’ in de cel blijven zitten. Alleen dankzij een kleine revolutie binnen de PLO zou nummer drie het leiderschap kunnen claimen: Hamas-leider Ismael Haniyeh. Het Nieuw Israëlitisch weekblad, in deze kwestie beter op de hoogte dan andere Nederlandse media, gokt voorzichtig op variant vier: een duo-leiderschap van de Palestijnse onderhandelaar Saeb Erekat en de chef van de Palestijnse veiligheidsdienst Majid Faraj.
Komt er wel een opvolger?
Die vraag moet gesteld worden. Het ‘vredesproces’ is dood, zelfs als symbolisch theater. De regeringen Netanyahu en Trump lijken geen behoefte te hebben aan een herstart. De afgelopen drie jaar was een klein duwtje voldoende geweest om Abbas te laten vertrekken, maar daar is niet voor gekozen. Een nieuwe stroman naar voren schuiven op zo’n manier dat hij het resultaat lijkt van een keuze van de PLO is moeilijk. Het risico is dat het Israelisch-Amerikaanse vredestheater instort met kans op een nieuwe strijd op de Westelijke Jordaanoever en de kans dat de EU afstand neemt van het Amerikaanse beleid.
De voorlopige conclusie is:
1 De Palestijnse democratie staat op een spaarvlammetje, de PLO zal niet zelf kunnen bepalen wie Abbas opvolgt.
2 Wat er tussen de drie echte spelers exact gaande is zal verborgen blijven.
3 Het lijkt erop dat Europa niet meespeelt.
4 Dahlan en Erekat zijn beiden lenig genoeg om het vredestheater nog een laatste ronde in te laten gaan.
de redactie
