Renen Raz, Israelisch strijder voor de rechten van de Palestijnen en voor BDS, overleden

Maar niet zijn toewijding en zijn boodschap van gelijkheid

Wat maakt dat een lid van een geprivilegieerde bevolkingsgroep, dat zich in die positie handhaaft door zich de grond en het water van een inheemse, gemarginaliseerde en onderdrukte bevolkingsgroep toe te eigenen, hen goeddeels te verdrijven, hen systematisch uit te sluiten en achter te stellen, velen van hen aan een tiranniek regime van militaire bezetting te onderwerpen en verder hun bestaan zoveel mogelijk weg te denken en te vergeten, deze situatie niet wenst te accepteren?

Waarom maakt zo iemand het zich zodanig moeilijk dat hij lijnrecht tegen deze heersende ethos van zijn eigen gemeenschap in gaat, door het op te nemen voor de rechten van deze onderdrukten en onterfden, door de privileges waar hij/zij zelf ook van profiteert aan de kaak te stellen, en te pleiten voor gelijkberechtiging? Door daar al het mogelijke voor te doen, en daarmee uitsluiting door de eigen gemeenschap, en zelfs de eigen familie over zichzelf afroept? Zo iemand is op maandag 24 oktober jongstleden op 28-jarige leeftijd overleden, naar verluid aan hersenkanker. Zijn naam was Renen Raz.

Raz was geboren in de Israelische Kibboets (zionistische collectieve landbouwnederzetting) Dor, vlakbij de Gazastrook. Een Kibboets is een nogal gesloten gemeenschap met zijn eigen routine en gezamenlijk bestaan. Het is er doorgaans relatief gemakkelijk om de buitenwereld te vergeten. Het leent zich ook vaak uitstekend voor het wegdenken van de Palestijnen, hun rechten en hoe die conflicteren met het zionistische bestaan in de staat Israel. Maar Renen Raz wilde dat niet.  In een interview in 2014 vertelde hij: “

De Kibboets was omringt door cactussen, en er waren ook ruïnes. Ruïnes van het oude Palestijnse dorp dat hier aanwezig was, lang voor dat Israel gecreëerd werd en de Palestijnen verdreven werden. Daar spraken we nooit over, over Palestijnen die hier voorheen waren.  Toen ik deze ruïnes voor het eerst ontdekte, werden mijn vragen niet beantwoord. Toen ging ik zelf maar naar antwoorden op zoek, en ik kwam tot het inzicht dat wij een land aan het bezetten waren, dat het land waarin ik woon gebouwd is op gestolen grond!”

Maar dit was een bedreigende waarheid voor een zionistische gemeenschap in Israel, die niet opgerakeld mocht worden. Als opgroeiend kind merkte Renen Raz al op dat er een oud gebouw in de kibboets stond met een bouwstijl die totaal verschilde van die van de huizen van de kibboetsleden zelf. “Ik vroeg aan wie het eigenlijk toebehoorde”, schreef Raz op zijn Facebookpagina.

Mij werd verteld dat het aan mensen toebehoorde die hier voorheen woonden, maar lang geleden vertrokken waren. ‘Maak je er maar geen zorgen over’. Maar dit wakkerde mijn nieuwsgierigheid alleen maar aan en ik bleef vragen stellen over die ‘andere mensen’, totdat mijn leerkrachten op school zeiden dat ik het nooit meer over ‘hen’ moest hebben.

Raz verbond hier zijn consequenties aan: “Dat was het moment dat ik me realiseerde dat er iets niet klopte” schreef hij door op zijn Facebookpagina.

Ik besloot om een gewetensbezwaarde te worden: ik weigerde om in militaire dienst te gaan, en in plaats daarvan ging ik degenen helpen die door ons toedoen gedwongen waren om hun huizen te verlaten. Dit bracht grote antipathie teweeg binnen de gemeenschap en binnen mijn eigen familie, dus ik vertrok.

Renen Raz ging zich wijden aan de strijd tegen de bezettings- en apartheidspolitiek van zijn eigen land. Zo dook hij regelmatig op in Palestijnse dorpen als Bil’in en Nabi Saleh op de Westelijke Jordaanoever. Daar stond hij schouder aan schouder met de plaatselijke bevolking te protesteren tegen de Israelische bezettingsmacht en de kolonisatie van hun grond. Palestijnse mannen en vrouwen op de Westelijke Jordaanoever als Manal Tamimi uit Nabi Saleh, Mohammed Matter van Gaza Youth Breaks Out, en Haitham Khatib, fotograaf uit Ramallah, herinneren zich zijn vriendschap en zijn toewijding aan hun strijd. Deze toewijding leidde er soms toe dat hij door de bezettingsmacht gearresteerd werd.

Hij sloot zich aan bij de Israelische BDS-beweging door actief te worden binnen de voornaamste representant daarvan, de groep Boycott from Within. Een kleine groep waar Israëliërs zich niet gemakkelijk bij aansluiten, liet hij zich eens tijdens een lezing in Berlijn ontvallen, “want ze zijn bang om een vijfde colonne genoemd te worden, we zijn ‘verraders’, we zijn de ‘zelf-hatende joden’, de ‘antisemieten’, en zo voorts.” Zijn keuze leidde tot een tijdelijke vervreemding van zijn familie, en bij tijd en wijle ook tot problemen met de Israelische autoriteiten.  Zo had hij een maand lang dagelijks politiebezoek bij hem thuis te verduren, zogenaamd omdat ze op zoek waren naar drugs. Raz was er echter van overtuigd dat het hier in werkelijkheid ging om pogingen tot intimidatie wegens zijn activisme voor de rechten van de Palestijnen. Raz was helder over zijn beweegredenen en zijn visie:

Mijn oplossing is gelijkheid voor alle mensen. Het maakt niet uit of het een èènstaat oplossing of een twee statenoplossing wordt, binationaal, zolang alle mensen die hier leven hun rechten hebben en volledige erkenning genieten van hun geschiedenis en hun mensenrechten voor de wet. Daar gaat het om. Het gaat er niet om wie waar woont.

Tot slot moet zijn activisme voor homorechten genoemd worden, aangezien Raz zelf homoseksueel was. Zijn grootste zorg daarbij was om de strijd voor homo-emancipatie zuiver te houden en elke poging door de Israelische regering om de homobeweging te misbruiken om propaganda te maken voor het zogenaamd vrije, westerse en homovriendelijke karakter van Israel, teneinde de onderdrukking van de Palestijnen toe te dekken (een praktijk die bekend staat als pinkwashing) te weerstaan.

Renen Raz heeft zijn laatste maanden een pijnlijke strijd moeten leveren tegen zijn ziekte, een strijd die hij niet kon winnen. Zijn geest en zijn toewijding aan de zaak van gelijkheid voor de Palestijnen bleven echter ongebroken, getuige de uitlatingen die hij op zijn ziekbed daarover nog gedaan heeft. En die blijven ongebroken, ondanks zijn overlijden.