Sancties tegen Israël: Vloeken in de kerk

Het debat in de Tweede Kamer op 12 juni naar aanleiding van het Burgerinitiatief Sloop de muur’ verliep voorspelbaar, maar leverde toch wat interessante gezichtspunten op. Van Agt beklemtoonde namens het Burgerinitiatief met vooral volkenrechtelijke argumenten dat met sancties onder druk zetten van Israël de enige legitieme keuze is.

Komt Israël een status aparte toe in het internationaal recht?

Voorspelbaar was dat de Christen Unie, SGP, CDA en PPV tegen het pleidooi van Van Agt inbrachten dat de muur (volgens hen een hek) noodzakelijk is omdat Israël zich tegen terrorisme moet beschermen. Uit het sterk verminderde aantal aanslagen sinds de bouw van de muur zou blijken dat dit effectief is. PvdA, D66, GroenLinks en SP waren even voorspelbaar kritisch.

Waar loopt die muur of hek en mag dat?

Er passeerden, al naar gelang men Israël steunt veel verschillende cijfers over het deel dat over Palestijns (of ‘bezet’, of ‘betwist’) gebied loopt, hoeveel land buiten de groene lijn wordt ingenomen door de barrière enz., of dat gewijzigd wordt door de Israelische rechters als het bezwaarlijk is, en of het op annexatie neerkomt. De VVD wees erop dat ook de Palestijnse Autoriteit aan het terugdringen van terrorisme bijdraagt, niet alleen de muur. Had het Burgerinitiatief niet ‘Verplaats de Muur’ moeten heten?

Relaties met Israël intensiveren, en/of ook met Palestina, of ontmoedigen?

Opvallend was dat de PvdA het duidelijkst bepleitte dat Israël met mogelijke sancties geconfronteerd moet worden. ‘De muur veroorzaakt terrorisme in plaats van het te bestrijden’, zei de woordvoerder Desiree Bonis. En ze diende een motie is om Israël actief te ontmoedigen zolang het in strijd met het recht handelt. Wel moet een zorgvuldig tijdpad gevolgd worden ?. Het CDA is voorzichtig in z’n opstelling, zeker in vergelijking met de vorige kabinetsperiode, toen uit die hoek gevraagd werd of Israël geen lid van de NAVO kon worden.

En toen de PVV zei dat achter het Burgerinitiatief organisaties schuil gaan die aan BDS doen (oh foei) wees de VVD erop dat dat maar voor 8 van de 18 organisaties het geval is.

SP kamerlid Harry van Bommel wees erop dat met name het EU-associatieakkoord met Israël een goed instrument om druk uit te oefenen. Is de minister het met de SP eens dat dit misschien wel het enige instrument is?

Volgens minister van Buitenlandse Zaken Frans Timmermans is de juridische status van de Muur helder: “voor zover deze loopt over Palestijns grondgebied is deze illegaal”. Maar hij wil nu geen maatregelen en zelfs niet toezeggen dat Nederland de relatie met Israel niet zal intensiveren (verzoek van D66).  Dat zou het vredesinitiatief van zijn Amerikaanse collega John Kerry ondermijnen, betoogde hij.

Conclusie: de muur is omstreden, maar sancties tegen Israël zijn nog ver weg, als het aan de Tweede Kamer ligt. Het instellen van sancties is nu net waar het Burgerinitiatief om vraagt. Als de burgers zelf het initiatief tot boycot nemen, in de vorm van BDS, is dat voor de christelijke partijen even erg als vloeken in de kerk.

Heeft het Burgerinitiatief iets bereikt? In ieder geval heeft het een scherpe stellingname  opgeleverd: volgens het internationaal recht en de grondwet móet Nederland wel Israël onder zware druk zetten. Die boodschap is nu ook in het politieke midden overgekomen.

Minister Timmermans zal na zijn bezoek aan het Midden Oosten aan de Kamer vertellen wat hij zal gaan doen.

Intussen is bekend geworden dat PvdA Tweede Kamerlid Désiree Bonis zich als fractielid heeft teruggetrokken.  “De overstap van de diplomatie naar de Tweede Kamer heeft mij niet gebracht wat ik ervan had verwacht. Maar ik ben en blijf een sociaaldemocraat en zal me graag voor de PvdA blijven inzetten”, aldus een verklaring van de 53-jarige Bonis.

Bonis had over de recente ontwikkelingen in het Midden-Oosten een vrij uitgesproken mening. In het kamerdebat over de Muur pleite ze ervoor om de druk op Israël op te voeren omdat het land zijn internationale verplichtingen niet nakomt. ,,Israël is alleen gevoelig voor druk”, zei ze. Vermoedelijk heeft dit haar in conflict gebracht met de rest van de fractie.