Sportswashing wordt geassocieerd met bepaalde landen – waarom niet met Israël?

De soft power-doelstelling van de Israëlische sport is dat we ons concentreren op een wielerploeg of een bezoek van Lionel Messi in plaats van op Palestina

Sylvan Adams with members of his team Start-Up Nation at his velodrome in Tel Aviv in June 2020. Photograph: Emmanuel Dunand/AFP/Getty Images

In de zomer van 2020 was een groep van vijf fietsers uit Ramallah aan het rijden toen ze werden tegengehouden door een groep Israëlische kolonisten. Volgens Reuters begonnen de kolonisten, toen ze ontdekten dat de fietsers Palestijns waren, stenen naar hen te gooien. Vier ontsnapten naar een nabijgelegen veld, één, Samer Kurdi, verloor zijn evenwicht en werd herhaaldelijk geslagen met een metalen staaf, waarbij hij ernstig gewond raakte. Het is niet bekend of er arrestaties zijn verricht.

Voor Chris Froome en zijn collega’s van het profwielerteam Israel Start-Up Nation waren de wegen van de bezette Westelijke Jordaanoever afgelopen november een veel veiligere plek, toen ze tijdens een open trainingsrit door de heuvels van Judea reden. Engelstalige media werden naar Israël gevlogen en kregen volledige toegang tot het team tijdens hun eerste kamp in Israël sinds 2019. Het team en hun volgers werden getrakteerd op luxe gastvrijheid, strandbezoeken en kajakexcursies. Maar Israel Start-Up Nation – het jonge team dat vorige week opnieuw werd gelanceerd als Israel-Premier Tech – heeft altijd de waarde van goede PR gekend.

Peter Sagan was een van de eerste ambassadeurs, en de aanwerving van andere toprijders zoals Froome, Sep Vanmarcke en Dan Martin heeft bijgedragen aan de groei van hun sportieve reputatie. Maar de meest enthousiaste publicist van het team is Sylvan Adams, mede-eigenaar en miljardair, een zelfbenoemde “ambassadeur in het algemeen voor de staat Israël” die in de sport een middel ziet om de reputatie van het land te vergroten te midden van wijdverbreide kritiek op hun mensenrechtenreputatie, behandeling van Palestijnen en voortdurende schendingen van het internationaal recht.

Het was Adams die Israëls gedurfde bod van £ 9 miljoen deed om de start van de Giro d’Italia in 2018 te organiseren, het eerste deel van een ongekende investering in internationale sport. In hetzelfde jaar bouwde hij de eerste velodroom van Olympische standaard in de regio, waar in augustus de junior-baanwereldkampioenschappen zullen plaatsvinden.

Argentinië en Uruguay bezochten Tel Aviv voor een internationale vriendschappelijke wedstrijd in 2019, net als Paris Saint-Germain en Lille afgelopen augustus voor het Franse equivalent van het Community Shield. Er wordt zelfs serieus gepraat binnen de FIFA over een gezamenlijk bod op het WK 2030 met de Verenigde Arabische Emiraten en Bahrein.

Adams dringt erop aan dat Israël Premier-Tech apolitiek is en geen overheidsproject, hoewel het wel financiering krijgt – een “zielig klein bedrag”, zegt hij – van het nationale bureau voor toerisme. En hoewel Bahrein, de VAE en Kazachstan allemaal World Tour-teams sponsoren, is geen van hen zo open over zijn soft power-doelstellingen. “We worden gezien als een oorlogsgebied hier in Israël, dat we in een staat van conflict verkeren”, heeft Adams gezegd. “We willen dat het team helpt om het verhaal te vertellen waar je niet vaak over hoort.”

Ron Baron, de andere mede-eigenaar van het team, omschrijft het als een vorm van “sportdiplomatie”. Volgens Guy Niv, een van de weinige Israëlische wielrenners van het team en een voormalige sluipschutter van het leger, begrijpt elke renner dat “zij een Israëlisch team zijn, dat ze ambassadeurs voor het land zijn”.

Als we het hebben over sportwassen, de poging van natiestaten om hun reputatie te zuiveren en hun misdaden wit te wassen, dan is er een bepaald soort land waar we gewoonlijk aan denken. We hebben er geen probleem mee om de veelvuldige misbruiken van Qatar of Saoedi-Arabië of China te koppelen aan hun investeringen in sport. En toch lijkt er een zekere preutsheid te zijn om in soortgelijke bewoordingen naar Israël te verwijzen, ook al worden de doelen nog explicieter vermeld en zijn misdaden goed gedocumenteerd door mensenrechtengroeperingen.

Het primaire doel van de Israëlische sportdiplomatie is dat wanneer je de naam van het land hoort, je hier niet aan denkt. Je denkt niet aan militaire controleposten of de bombardementen op Gaza of de Palestijnse bezetting, of überhaupt aan Palestijnen. In plaats daarvan denk je aan gouden stranden, cocktails op het dak, Lionel Messi en Chris Froome badend in een glorieuze zonsondergang. “De meeste mensen geven niets om politiek”, zei Adams. “Door culturele en sportevenementen van wereldklasse kunnen we de zwijgende meerderheid bereiken.”

Maar als je een beetje tegen de deur duwt, zijn alle klassieke sportwas-clichés aanwezig: ontkenning, ‘whataboutery’, de merkwaardige mix van ongeloof en agressie. “Dit is een vreedzaam land, ga de mensen lastig vallen die in totalitaire regimes werken”, vertelde Adams aan Cycling Weekly in 2020 in antwoord op vragen over Israëls mensenrechtenschendingen. Ondertussen merkten Twitter-gebruikers snel dat rond de tijd dat Froome’s verhuizing naar Israel Start-Up Nation werd aangekondigd, zijn Twitter-foto – een foto uit de Giro waarop een aantal Palestijnse vlaggen zichtbaar zijn in de menigte – stilletjes werd verwijderd.

In veel opzichten is wielrennen de ideale partner voor het wassen van sport: een sport zonder echte traditie van politiek activisme, waarbij teams met weinig geld over het algemeen niet al te veel belang hechten aan waar het geld vandaan komt. Maar dat heeft een andere dimensie: voor velen staat fietsen synoniem voor vrijheid, de open weg, de intieme verbinding tussen mens en land. Voor Palestijnse fietsers, die dagelijks met controleposten, wegversperringen, geweld en economische tegenspoed lopen, is de fiets zijn eigen stille vorm van verzet. “Het is onze plicht om onze relatie met dit land te behouden”, vertelde een Palestijnse fietser genaamd Sohaib Samara in 2020 aan The Guardian. “Als we stoppen met rond te trekken, zullen de bezetters er meer van stelen.”

Cyclist Alaa al-Dali, (MEE/Maha Hussaini)

En dus heeft sport voor Israël een dubbele functie: zowel positieve bekrachtiging als repressiemiddel. In maart 2018 woonde een veelbelovende Palestijnse wielrenner, Alaa al-Dali genaamd, een mars bij in Gaza met zijn fiets, gekleed in een fietstenue, om te protesteren tegen de weigering van Israël om hem naar het buitenland te laten reizen voor internationale wedstrijden. Volgens een rapport van de Verenigde Naties werd hij door een Israëlische sluipschutter in het been geschoten, dat vervolgens moest worden geamputeerd nadat zijn verzoek om Gaza te verlaten voor behandeling door de Israëlische autoriteiten was afgewezen. Hij concurreert nu als een para-wielrenner.

Bron: The Guardian