Tien jaar boycot beweging
Mahatma Gandhi zei ooit: “First they ignore you, then they laugh at you, then they fight you, and then you win.”
Het begin van BDS: 9 juli 2015
Deze donderdag 9 juli is de BDS-beweging tien jaar oud. Het is precies tien jaar geleden dat tweehonderd Palestijnse organisaties vorm gaven aan iets dat hoop gaf in een situatie van wanhoop: een boycot van Israël.
Precies een jaar eerder – op 9 juli 2004 – had het Internationaal Gerechtshof in Den Haag uitgesproken dat de door Israël gebouwde muur in strijd is met het humanitair oorlogsrecht.
De internationale gemeenschap zweeg: first they ignore you.
Die tweehonderd organisaties vormden de Palestijnse “civil society”. Zij riepen op tot een wereldwijde boycot van Israël, totdat:
1. De bezetting letterlijk en figuurlijk was afgebroken; gelijke rechten voor joden en voor de bevolking die leeft onder bezetting.
2. De verjaagde Palestijnen gebruik kunnen maken van hun recht op terugkeer.
3. Ook de anderhalf miljoen niet-joodse inwoners van Israël gelijke rechten hebben.
Hoe dat politiek gesproken moet? Eén staat voor iedereen? Twee staten? Een ‘bi-nationale staat’? BDS doet er geen uitspraak over. BDS gaat voor gelijke rechten.
“then they fight you”
BDS (Boycott, Divestment and Sanctions; boycot, desinvestering en sancties) is nu een wereldwijde en groeiende beweging. Vooral aan Amerikaanse en Engelse universiteiten is het hard gegaan. In Nederland ondersteunt docP (stichting Diensten Onderzoek Centrum Palestina) namens een brede samenwerking van 20 organisaties en vele individuen de BDS campagne.
Maar het succes heeft ook een andere kant. Israël en een deel van de pro-Israëllobby buiten Israël hebben hun strijd tegen BDS verscherpt. En in die anti-BDS strijd blijkt hoezeer de Israëllobby is geradicaliseerd: desinformatie, druk uitoefenen en zwartmakerij zijn de gangbare strijdmiddelen. Israël beschouwt BDS nu officieel als een strategisch gevaar. De “antisemitisme-knuppel” is van stal gehaald. Als Israël daarmee doorgaat ontstaat in de komende de bizarre situatie dat de Israël-critici de integriteit van het begrip “antisemitisme” moeten gaan bewaken om te voorkomen dat de term betekenisloos wordt.
Waarin zit het succes?
1. BDS blijkt een effectief middel om het publiek bewust te maken van het onderdrukkingssysteem (volgens sommigen: het apartheidssysteem) in Israël en de bezette gebieden. Dat is een onrechtvaardig systeem dat al jaren mede overeind wordt gehouden door de westerse regeringen, waaronder de Nederlandse en de Europese Unie.
2. BDS draagt effectief bij aan het doorbreken van het taboe op Israëlkritiek. “Israël” is steeds meer een onderwerp waarover je standpunten mag hebben, ook als die behoorlijk kritisch zijn. Helaas wil niet iedereen die discussievrijheid, zie hierboven.
3. BDS oefent economisch een zekere druk uit op de korte termijn: goederen die niet meer gekocht worden bijvoorbeeld. Daarnaast is er een grotere druk op de langere termijn: investeerders en niet-Israëlische bedrijven die bij hun toekomstplannen het toenemende isolement van Israël gaan incalculeren.
4. Een vierde succesfactor hangt daar nauw mee samen: het imago van Israël dat lang met succes in het westen is verkocht – sympathiek, jong, modern-westers, innovatief, democratisch – begint af te bladderen: de werkelijkheid is niet zo mooi. Vooral in Europa gelooft het publiek steeds minder in het sprookje-van-de-kibboets. Onze regeringen gaan dat voelen.
Hoe ver gaat BDS?
BDS promoot niet alleen een boycot van goederen, maar ook van diensten. Bijvoorbeeld een concessie voor busvervoer in Nederland aan een Israëlisch bedrijf. Of, de beveiliging van universiteitsgebouwen door een bedrijf dat in Israël aan gevangenissen levert.
BDS is ook voor een academische boycot en een culturele boycot. MAAR: dan gaat het niet om individuele wetenschappers en artiesten. Het gaat om instellingen die het systeem vertegenwoordigen (universiteiten) of die Israël pomoten. Dat laatste gebeurt bijvoorbeeld als een theatergezelschap rondreist, gesubsidieerd door het “Brand Israël”-project. In zo’n geval kan ook een individu onderwerp van boycot zijn.
De toekomst van BDS?
Wij zijn ervan overtuigd dat het Israëlische systeem geen toekomst heeft. Daarom is BDS nodig om het niet nog vijftig jaar te laten duren. Wij denken ook dat Israël niet (meer) in staat is om zichzelf radicaal te hervormen. Om een einde te maken aan het afschuwelijke militaire bewind in de bezette gebieden. Terwijl er over een paar jaar meer Palestijnen dan joden wonen in het gebied van de Middellandse Zee tot de Jordaan. Daarom is druk van buitenaf nodig.
BDS drijft op een overtuiging (of noem het: gevoel) dat het niet aangaat om miljoenen mensen als mindere te behandelen op grond van geloof, ras of cultuur. Of het behoren tot een “volk” of een “natie”.
En nog iets: BDS is een effectieve strategie tussen enerzijds gewelddadig verzet en anderzijds het opgeven van hoop en collaboratie met de onderdrukker.
