Valt Israëlkritiek onder vrijheid van meningsuiting?

Engeland zal naar verwachting deze week Israël geruststellen: gemeenten en openbare instellingen, zoals universiteiten worden in Engeland beperkt in hun mogelijkheden om Israël te boycotten. Bij aanbestedingen en investeringsbeslissingen zal het moeilijk of onmogelijk worden om bedrijven die profiteren van de bezetting buiten de deur te houden. Het Engelse kabinet zegt het openlijk: ‘the changes are designed counter the growing BDS movement.’

De vrees voor verdere groei van de BDS-beweging grijpt plotseling om zich heen. In Frankrijk heeft de hoogste rechter het boycotten van Israëlische producten gecriminaliseerd. Zware geldboetes voor activisten kunnen het gevolg zijn. In de VS zal de president een wet gaan tekenen die het Amerikaanse bedrijven verbiedt om mee te werken aan (of te zwichten voor) boycotacties tegen Israël. Deze inperkingen van democratische vrijheden komt nadat in Israël besloten is om een frontale aanval te openen op BDS. Dat heeft intussen ook tot felle acties van de Israëllobby geleid: vooral op Amerikaanse universiteiten wordt zware druk uitgeoefend om Israëlkritische bijeenkomsten en te verbieden.

Het gaat dus om een in sterke mate vanuit Israël gecoördineerde campagne. Uiteraard wordt in deze campagne ook weer met de antisemitisme-knuppel gezwaaid. Maar de kern is, dat door Israël en de Israëllobby een serieuze poging wordt gedaan om de vrijheid van sociale actie en daarmee de vrijheid van meningsuiting in Europa en de VS in te perken. Dit kan verschillende gevolgen hebben.

Ten eerste het ongewilde gevolg dat de BDS-campagne steeds meer publiciteit krijgt. Dat heeft in Engeland dertig jaar geleden bijvoorbeeld Margaret Thatcher gemerkt toen zij voluit tegen de boycot van Zuid-Afrika ageerde. Een tweede gevolg kan zijn dat ook in veel bredere kring dan de ‘boycotters’ een discussie komt over de vraag of het niet kwalijk is, dat Israël en de Israëllobby invloed gaan krijgen op wet- en regelgeving die in westerse landen de vrijheid van meningsuiting regelen. Wij verwachten dat bijvoorbeeld aan universiteiten dit een aanleiding kan worden om meer aandacht te hebben voor de radicalisering van Israël en de toenemende blindheid daar voor de ellende die de onderdrukking betekent voor miljoenen Palestijnen.

Een ding staat vast: De BDS-beweging heeft er een belangrijk argument bij om door te gaan met zijn acties.