Waarom noemen de Europeanen Israël geen apartheidsstaat?

De apartheid in Israël is niet zo verschillend van die van Zuid-Afrika, zowel op het vlak van beleid als brutaliteit.

Apartheid leeft en gedijt in bezet Palestina. De Palestijnen weten dit. De Zuid-Afrikanen weten dit. Veel Israëli’s hebben dit geaccepteerd als onderdeel van hun politieke debat. De Amerikanen gaan ermee akkoord; nieuwe stemmen in het Congres en NGO’s zoals Jewish Voice for Peace zijn niet bang deze waarheid uit te spreken.

Alleen in Europa is er een voortdurende ontkenning van de Israëlische apartheid over de Palestijnen, ondanks overweldigend bewijs dat laat zien dat het om apartheid gaat.

De beperking van bewegingsvrijheid in het bezet Palestijnse gebied zijn een wederopstanding van de gehate paswetten uit Zuid-Afrika. Zwarte Zuid-Afrikanen waren strafbaar indien ze zonder vergunning of pas in een “witte” stad verbleven. Het Israëlische beleid van onteigeningen, gedwongen verhuizingen en verwoesting van huizen lijkt op de verplaatsing van zwarte mensen uit gebieden die bestemd waren voor de exclusieve kolonisering van de witte landgenoten van Zuid-Afrika.

De Israëlische veiligheidstroepen maken zich schuldig aan marteling en andere misdaden tegen de menselijkheid die de ergste praktijken van het Zuid-Afrikaanse veiligheidsapparaat overschrijden. De vernedering van haar zwarte inwoners die kenmerkend was voor de apartheid van Zuid-Afrika herhaalt zich in het bezet Palestina.

De racistische retoriek in het Israëlische openbaar debat stuit zelfs degenen die bekend zijn met de taal van de apartheid in Zuid-Afrika tegen de borst. De ruwe racistische reclame campagnes in aanloop naar Israëls recente verkiezingen waren onbekend in Zuid-Afrika.

Natuurlijk zijn er verschillen die voortvloeien uit de verschillende geschiedenissen, religies, geografie en demografie, maar beide gevallen passen in de universele definitie van apartheid. In het internationale recht is apartheid een door de staat gesanctioneerd regime van geïnstitutionaliseerde en gelegaliseerde rassendiscriminatie en onderdrukking door de ene overheersende raciale groep tegen een andere.

In sommige opzichten was de apartheid in Zuid-Afrika slechter. In sommige opzichten is de Israëlische apartheid in bezet Palestina slechter. Zeker, Israëls handhaving van apartheid in bezet Palestina is meer militaristisch en bruter. Apartheid Zuid-Afrika sloot nooit een zwarte gemeenschap geheel af van de buitenwereld en vermoordde geen demonstranten op een methodische wijze zoals Israël dit nu doet in Gaza.

Deze feiten zijn bekend. Niemand, die het nieuws volgt, kan beweren onwetend te zijn over de repressie van het Israëlische bezettingsleger en de joodse kolonisten tegen het Palestijnse. Het is algemeen bekend dat de twee verschillende rechtsstelsels voor kolonisten en Palestijnen een regime van afzonderlijke en zeer ongelijke juridische posities hebben gecreëerd.

Waarom ontkennen Europeanen dan consequent het bestaan van apartheid in bezet Palestina? Waarom is het zaken doen zoals gewoonlijk met Israël? Waarom wordt het Songfestival gehouden in Tel Aviv? Waarom verkoopt Europa wapens aan Israël; handelt ermee, zelfs met zijn illegale nederzettingen; behoudt van culturele en educatieve banden? Waarom is Israël niet onderworpen aan het soort verbanning dat werd toegepast op Zuid-Afrika en op medeplichtige blanke Zuid-Afrikaanse instellingen?

Waarom werden de sancties tegen de apartheid in Zuid-Afrika verwelkomd terwijl de Europese regeringen stappen ondernemen om de geweldloze boycot, afstoting en sancties (BDS) -beweging strafbaar te stellen die voor de Palestijnen vrijheid, rechtvaardigheid en gelijke rechten wil waarborgen?

Er zijn drie verklaringen voor dit raadsel.

Ten eerste zijn pro-Israëlische lobby’s in veel Europese landen net zo effectief als hun Amerikaanse tegenhangers zonder dezelfde mate van zichtbaarheid.

Ten tweede is het schuldgevoel van de holocaust. Het beleid van sommige landen ten opzichte van Israël, zoals Nederland, wordt nog steeds bepaald door schuldgevoelens die voortkomen uit het falen meer te hebben ondernomen joden te redden tijdens de Tweede Wereldoorlog.

Ten derde, en het allerbelangrijkste, is er de angst om antisemitisch te worden bestempeld. Aangemoedigd en gemanipuleerd door Israël en haar lobby organisaties, is het begrip antisemitisme uitgebreid om niet alleen de haat tegen de Joden te omvatten maar ook de kritiek op de Israëlische apartheid.

In het geval van Zuid-Afrika werd president P.W. Botha gehaat omdat hij apartheid toepaste en niet omdat hij een Afrikaner of christen was. Het lijkt vanzelfsprekend dat op dezelfde manier velen de Israëlische premier Benjamin Netanyahu haten omdat hij apartheid afdwingt en niet omdat hij een jood is. Maar dit onderscheid wordt in Europa steeds vager. Kritiek leveren op het apartheidsbeleid van de Israëlische regering van Israël wordt gezien als antisemitisme. Met als gevolg dat het gevaarlijk en onverstandig wordt om Israël te bekritiseren.

In Europa was kritiek op de apartheid in Zuid-Afrika een populaire zaak. De antiapartheidsbeweging, die lobbyde voor de boycot van Zuid-Afrikaanse export, handel, sport, kunstenaars en academici, werd aangemoedigd en niet onderworpen aan enige beperkingen. Regeringen legden verschillende soorten sancties op, waaronder een wapenembargo. Publieke protesten tegen de apartheid waren een vast onderdeel van het universitaire leven.

Kritiek op het discriminerende en repressieve Israëlische beleid kan er daarentegen toe leiden dat iemand als antisemitisch bestempeld wordt met ernstige gevolgen voor iemands loopbaan en sociaal leven. Bijgevolg zijn er minder protesten tegen de Israëlische apartheid op Europese campussen en minder populaire steun voor BDS. Publieke figuren die kritiek hebben op Israël worden aangevallen als antisemieten, zoals blijkt uit de heksenjacht tegen leden van de Britse Labour Party.

Totdat Europeanen de moed hebben om kritiek op Israël te onderscheiden voor het toepassen van apartheid van echt antisemitisme – dat wil zeggen, haat tegen de Joden – zal apartheid blijven gedijen in bezet Palestina, met de directe medeplichtigheid van Europa.

Dit is een opinie stuk van John Dugard gepubliceerd door Al Jazeera op 2 april 2019