Wetsproces: van motie tot wet
Welk proces doorloopt een Kamermotie of voorstel voor het een wet is?
Dit schema gaat uit van de (technisch) optimistische situatie dat uiteindelijk in alle fasen van het proces “ja” wordt gezegd. Dat is niet vanzelfsprekend. Er zijn de nodige voorstellen die niet uit de commissie komen, omdat die het afkeurt. In alle fasen van het proces kan er iets misgaan.
- Tweede Kamer neemt een motie aan met eem oproep aan de regering iets te doen of te regelen.
- De regering ziet dit mogelijk en wenselijk, en laat er een wetsontwerp over schrijven.
- Juristen op het betreffende departement maken ontwerp, rekening houdend met bestaande wetten en regels. In het ontwerpproces komen betrokken maatschappelijke partijen ook langs. Het departement schrijft ook de uitleg, de Memorie van Toelichting, voor een wetsvoorstel.
- Als het ontwerp af is, gaat het na intern overleg naar de Raad van State (RvS) voor grondwettelijkheidstest en andere checks. Het voorstel is dan nog geheim.
- Raad van State stuurt het door naar de regering die het bij positief Nader Rapport (zo heet het rapport van de RvS) aan de Kamer stuurt voor bespreking.
- Kamercommissie doet eerste politieke check en bepaalt of het stuk door mag voor plenaire bespreking.
- In Kamerdebat kunnen moties en amendementen worden ingediend op voorstel. Na aanname van al dan niet gewijzigde voorstel is het woord aan de senaat
- De Eerste Kamer bespreekt het voorstel en keurt het goed. Alleen via toezeggingen van de minister kan het ontwerp nog gewijzigd worden inde senaat. Deze heeft nl. geen recht om te amenderen.
- Voorstel gaat weer naar de regering die het doorstuurt naar de koning ter ondertekening en anderzijds naar ambtenaren voor uitvoeringsregels.
- Op afgesproken datum (meestal 1-1 of 1-7) treedt de wet in werking. Hopelijk is het voorbereidings- en uitvoeringsproces dan af. Bij De Belastingdienst is bijv een enorme achterstand die tot 2028 duurt. Menskracht speelt een grote rol, net als politieke prioriteit.
Op gemeentelijk niveau ligt het iets eenvoudiger: de gemeenteraad neemt een motie aan, de wethouders sturen deze door naar de ambtenaren die er beleid van maken. De gemeente kan geen wetten maken, wel regels