EU-top december: Inperking vrijheid van meningsuiting in voorbereiding

Oostenrijks nieuwe vriend: Israël

De afgelopen dagen vond in Wenen een conferentie plaats over antisemitisme en antizionisme georganiseerd door het Europees Joods Congres (EJC). De Oostenrijkse kanselier Sebastian Kurz haalde een wit voetje bij het EJC. De Israëlische premier Netanyahu zette er zijn goedkeurend stempel op.

Kurz heeft huiswerk: nu Europa

Als de Oostenrijkse regeringsleider Sebastian Kurz doet wat EJC en Israël van hem verwachten dan wordt in december een grote stap gezet op weg naar het criminaliseren van kritiek op Israël. Op 13 en 14 december aanstaande komen de regeringsleiders van de 28 landen van de Europese gemeenschap bij elkaar in Brussel, de Europese Raad. Sebastian Kurz zit de vergadering voor en stelt de agenda op. Het belooft een opwindende vergadering te worden waarbij de media storm zullen lopen in verband met één agendapunt: de Brexit, ofwel het definitief accorderen van het verdrag dat de uittreding van Groot-Brittannië uit de Europese Unie regelt. Hoeveel journalisten zullen zich tijdens dit spektakel bekommeren over een klein en onopvallend punt, door voorzitter Kurz op de agenda gezet: een gezamenlijke verklaring tegen het antisemitisme? Onder dekking van de mediastorm rond de Brexit dreigt een principieel en zeer venijnig voorstel te worden doorgedrukt. Namelijk het benoemen van antisemitisme en antizionisme als twee kanten van dezelfde akelige medaille.

Sebastian Kurz

De zeer jonge politieke ster Sebastian Kurz is er in Oostenrijk in geslaagd om de sociaal democratische partij op een zijspoor te zetten. Dat heeft hij gedaan door een regeringscombinatie te vormen van zijn christelijke partij (ÖVP) met de radicaal rechtse Freiheitliche Partei Österreichs (FPÖ). De voorloper van deze populistische partij werd geleid door beruchte Jörg Haider die niet vies was van ‘joodse wereldcomplotten’. In die Haider-partij en in de huidige regeringspartij FPÖ, zat en zit het vol met lieden met heimwee naar het nationaal-socialistische verleden van Oostenrijk. Het grove antisemitisme waarmee dat gepaard gaat heeft Kurz begin dit jaar zeer in verlegenheid gebracht. De FPÖ staat sindsdien onder grote druk om intern opruiming te houden. Dat lukt natuurlijk niet één-twee-drie zodat de partij tegelijk zijn uiterste best doet om zo dicht mogelijk tegen het Europees Joods Congres aan te schurken en dus ook tegen Israël aan. De strategie daarachter is bekend van veel rechts-populistische partijen: omdat je de “bruine” stromingen in je partij nu eenmaal niet simpel kunt uitwissen ga je Israël onvoorwaardelijk steunen in de hoop om van die kant te worden ‘wit gewassen’. Daarna kun je volle kracht vooruit met het bashen van moslims, wat electoraal veel oplevert.

Netanyahu

Kurz zit momenteel extra in de Europese kijker omdat Oostenrijk dit half jaar het roulerend voorzitterschap van de Europese raad bekleed. Hij moet de vergadering van december voorbereiden en de agenda opstellen. De druk waaronder Sebastian Kurz staat heeft premier Netanyahu van Israël op het idee gebracht om Kurz’ witwas politiek te steunen. Op de conferentie in Wenen over antisemitisme en antizionisme richtte hij zich met een videoboodschap tot de aanwezigen. Sebastian Kurz was een “ware vriend van het joodse volk”. Hem werd gisteren door het EJC zelfs de onderscheiding Jeruzalem Navigator toegekend. Eigenlijk had Netanyahu zelf naar Wenen willen komen maar een regeringscrisis in Jeruzalem verhinderde dat. Netanyahu staat er evenwel niet om bekend dat zijn steun gratis is. De Oostenrijkse regering doet daarom in ruil twee dingen. Ten eerste stelt zij zich achter de hierboven genoemde antisemitisme/antizionisme formulering. Een daarnaast komt diezelfde kwestie op de agenda van de Europese Raad in december.

Antisemitisme en zionisme

De redenering waarmee Kurz waarschijnlijk naar Brussel gaat is de volgende: Het zionisme is het zich vestigen door joden in Palestina; daarom is het antizionisme het afwijzen van het bestaansrecht van Israël en in het algemeen van het joodse leven daar. Dus: ‘antizionisme’ aldus opgevat is de andere kant van antisemitisme. De term ‘antizionisme’ biedt op deze wijze omschreven ruime mogelijkheden om in de praktijk kritiek op Israëls politiek te criminaliseren en strafrechtelijk te gaan aanpakken. Hoe groot is de kans dat de Europese Raad zich achter zo’n voor de vrijheid van meningsuiting fatale formulering zal stellen? Als wij de vice-president van de EJC, Ariel Muzicant moeten geloven dan is deze lobbygroep al vrij ver: nog maar vijf of zes lidstaten zijn “om de een of andere domme reden daartegen”.

Wat nu met de bruine FPÖ?

De Freiheitliche Partei Österreichs stelde zich in Wenen heel bescheiden op. De ban die joodse organisaties over de ‘Freiheitlichen’ hebben uitgesproken is nog niet opgeheven. Maar, er priemt een lichtstraal door het wolkendek. Minister van Binnenlandse Zaken Herbert Kickl (FPÖ) mocht bij de opening van de conferentie iets zeggen. Kickl sprak van een “nieuwe intensiteit van de bedreiging door het antisemitisme” en hij verwees daarbij naar de politieke islam.

Tussen de FPÖ en het EJC komt het uiteindelijk wel goed. En Kurz heeft zijn coalitie met de onverkwikkelijke FPÖ mooi uit de wind gehouden.

De redactie

Foto: Karinthië, wieg van de FPÖ, ver van de financiële en culturele centra